2.
O'simlik va hayvonot dunyosi.
Tinch okeanda
o'sim lik va hayvonot dunyosi boy va xilma-xildir. Tinch
okeanda D unyo okeanining 50% biomassasi to'plangan.
Okeanda o'sim liklar, asosan, suvning 200 m chu-
qurlikkacha bo'lgan qatlam ida uchraydi. Hayvonlar
va m ikroorganizm lar esa okean suvining barcha qat-
lam larida mavjud. Q o'ng'ir suvo'tlari, molluskalar, chu-
valchanglar, qisqichbaqasim onlar va boshqalar okean
ning m o'tadil m intaqalarida ayniqsa ko'p.
Okean baliqqa juda boy, tropik kengliklarda baliqning
2000 turi, uzoq sharq dengizlarida 3000 turi, bundan
tashqari sutem izuvchilarning 35 turi yashaydi.
73
11.4. G eografik m intaqalari va okeandan
xo'jalikda foydalanish
1.
Mintaqalari.
Tinch okeanda Shimoliy qutbiy
m intaqadan tashqari ham m a tabiat m intaqalari mavjud.
Shimoliy qutb yoni m intaqasi Bering va Oxota
dengizlarining uncha katta bo‘lmagan qism ini egallaydi.
Suvi tez-tez aralashib turgani uchun baliqqa boy (mintay,
zog‘orabaliq va seld). Oxota dengizida losossimon baliqlar
va qisqichbaqa ko'p ovlanadi. Suvning harorati
3 - 1 0 ° C ,
sho'rligi
3 2 ,5 % o ,
to'lqinlarning o'rtacha balandligi
1 ,2
m,
yillik yog'in miqdori
7 5 0
mm, o'rtacha atm osfera bosimi
1000 m bor.
Shimoliy m o'tadil m intaqa ju d a keng hududni
egallaydi. Suvning harorati +160C dan +23°C gacha,
sho'rligi 33,2
%o,
shamolning tezligi sekundiga 9 m, to'l-
qinlar balandligi 1,4 m, yillik yog'in miqdori 1200mm.
M azkur m intaqada iliq va sovuq suvlarning o'zaro ta’siri
kuchli. Suvi kislorodga boy, shuning uchun organizim lar
serob, ayniqsa g'arbda joylashgan Yapon dengizi orga-
nizm turlarining ko'pligi bilan ajralib turadi.
Shimoliy subtropik m intaqa m o'tadil mintaqaga
nisbatan yaxshi ifodalanmagan. M azkur m intaqaga
okeanning 20-30 shimoliy kengliklardagi hududlari
kiradi. G 'arbiy qismi iliq, sharqiy qismi sovuq. Kaliforniya
oqimi ta’sirida salqin. Suvning harorati +20°C dan +28°C
gacha, sho'rligi 34,5
%o,
to'lqinlarning balandligi 1m
atrofida, yillik yog'in miqdori 1500mm.
74
Shimoliy tropik m intaqa shim oliy passatlar ta’sirida
shakllanadi. Yakka va to’plam orollar ko’p. Filippin
dengizi shu m intaqada joylashgan. Suvning harorati
20°C dan +29°C gacha, sho’rligi 34,8%o, to’lqinlarning
balandligi 1 m atrofida, y illik yog’in miqdori 750 mm.
Ekvatorial m intaqada turli oqim larning murak
kab o’zaro ta’siri ro’y beradi. Oqim lar oralig’ida sodir
bo’ladigan aylanasimon harakatlar va o’pqonlar chu
qurdagi suvlarning yuzaga ko’tarilishini kuchaytirib,
suvning biologik mahsuldorligini oshirib yuboradi.
M intaqaning g’arbiy qism idagi Zond orollari va Shimoli-
sharqiy Avstraliya atrofidagi shelflar va marjon orollari
atrofi organizm larga ju d a boy. Suvning sho’rligi 34,8 %o,
yillik yog’in miqdori 2000 mm.
Janubiy tropik m intaqada suvning o’rtacha harorati
+20°C dan +29°C gacha, sho’rligi 35 %o atrofida, to’lqin
larning balandligi 1 m atrofida. M azkur hududlar du
nyo okeanining eng mahsuldor joylaridan hisoblanadi.
Janubiy subtropik m intaqa g’arbda Tasman dengizini
o’z ichiga oladi. Suvning o'rtacha harorati 20° dan 27°C
gacha, sho’rligi 34,5%o, yillik yog’in miqdori 1500 mm.
Janubiy mo’tadil m intaqa shim olda g’arbiy shamollar
oqim ini o’z ichiga oladi, janubda esa chegarasi 60°
shimoliy kenglik bo’yicha o’tadi. Suvning harorati
nisbatan past — 15° dan 18°C gacha, sho’rligi nisbatan
kam 34 %o, yillik yog’in miqdori 1200 mm. To’lqinlar
balandligi 1,6 m. M intaqada sutem izuvchilardan kitlar
keng tarqalgan.
75
Janubiy qutbni va qutbiy m intaqa A ntarktida materigi
qirg‘oqlariniegallaydi.B ellinsgauzenvaR ossdengizlarini
o‘z ichiga oladi. Suvning harorati eng past — 3° dan
|
