01 iy o'quvyurllariga kiruvchilar, akademik litsey va kasb-hunar kollejlari hamda umumiy




Download 8,32 Mb.
Pdf ko'rish
bet49/189
Sana16.12.2023
Hajmi8,32 Mb.
#120491
1   ...   45   46   47   48   49   50   51   52   ...   189
Bog'liq
zsnu70eei3bIZoN8cMUU (1)

15.1. A FR IK A
1. 
Geografik o’rni. 
Inson sivilizatsiyasining bosh- 
lanishi hisoblangan A frika kattaligi jihatdan Yevrosiyodan 
so’ng dunyoda ikkinchi o’rinda turadi. Uning maydoni 
orollari bilan birga 30,3 mln. km 2ni tashkil qiladi. 
A frika to’rtta yarim sharda joylashgan yagona m aterik. 
Uning qoq o’rtasidan ekvator chizig’i kesib o’tganligi uni 
shim oliy va janubiy qism larga bo’lib turadi. M aterikning 
g’arbiy qism idan bosh m eridian o’tgan. Bosh meridian
96


A frikani G ‘arbiy va Sharqiy yarim sharlarga bo‘lib yubor- 
gan. G 'arbiy yarim sharga A frikaning shim oliy qism ining 
bir bo'lagi kiradi. M aterikning katta qism i sharqda 
joylashgan, chunki bu qism ida A frika g'arbdan sharqqa 
katta masofaga cho'zilgan.
A frikaning shimoliy qismi keng (7500 km), janubiy 
qismi esa tor (3000 km). Shuning uchun A frikaning katta 
qismi Shimoliy yarim sharda joylashgan.
A frikani A tlantika va Hind okeanlari o'rab turadi. 
A tlantika okeani m aterikni g'arb va shimol tomondan 
yuvib turadi. A frikani shim oldan O 'rta dengiz, sharq 
tomondan esa H ind okeani o'rab turadi.
Tor (14 km) G ibraltar bo'g'ozi A frikani Yevropadan, 
Qizil dengiz esa m aterikni Osiyodan ajratib turadi. 
X IX asrga qadar Osiyo Suvaysh bo'yni orqali A frika 
bilan tutashgan edi, 1869-yili Suvaysh kanalining ishga 
tushirilishi munosabati bilan m aterik Osiyodan ajralib 
qolgan.
A frika qirg'oqlari boshqa m ateriklarga qaraganda kam
parchalangan. Shuning uchun uning atrofida qo'ltiqlar va 
yarim orollar kam. Eng yirik qo'ltiqlari Gvineya, Sidra, 
Adan hisoblanadi. M uhim bo'g'ozlari Gibraltar, Bob-el- 
Mandob va dunyodagi eng uzun M ozam bik bo'g'ozi.
A frika m aterigi dastlabki qo'lyozm alarda Liviya nomi 
bilan atalgan. «A frika» so'zi m aterikning shim oli-g'arbiy 
qism ida yashagan berberlarning «Afrigiya» qabilasining 
nom idan kelib chiqqan degan farazlar mavjud.

Download 8,32 Mb.
1   ...   45   46   47   48   49   50   51   52   ...   189




Download 8,32 Mb.
Pdf ko'rish

Bosh sahifa
Aloqalar

    Bosh sahifa



01 iy o'quvyurllariga kiruvchilar, akademik litsey va kasb-hunar kollejlari hamda umumiy

Download 8,32 Mb.
Pdf ko'rish