Rasm
Korrozion element sxemasi.
Yuzalarning bir xil uchastkalarida ya’ni anod
uchastkalarida quyidagi
reaktsiya ketadi:
Me Me
n+
+ne (1)
Boshqa uchastkalarida – katod uchastkalarida quyidagi ikki reaktsiyalardan
(2),(3)lardan biri o‘tadi:
O
2
+2H
2
O 4OH
-
(2)
2H
+
+2e H
2
(3)
Korrozion element uzilib turganda anod va katod uchastkalardagi reaktsiyalar
to‘g‘ri va teskari yo‘nalishlarida bir xil tezlikda boradi, ya’ni qarama-qarshi teng
o‘tadi. Metallarning elektrodli qaytaruvchi potentsiali (V qaytaruvchi) elektrolit
xarakteri va haroratga bog‘liq. Metallarni elektrokimyoviy potentsiallarini
aktivligini (kuchliligini) nisbatan baholash uchun standartli
elektrodli qaytaruvchi
potentsial V
o
qayt
qabul qilinadi. Bu harorat 25
o
S ga ega va o‘zini ionlarini suvdagi
eritmasidagi aktivligiga (kontsenratsiyasiga) hisoblangan. Ba’zi metallarning ionlari
uchun V
o
qayt
ni qiymatlari quyidagicha:
Endi agar elektr zanjir yopiq bo‘lsa, (ulangan bo‘lsa) tutashgan (yopiq)
korrozitson elementdagi to‘g‘ri va teskari yo‘nalishdagi reaktsiyalar tezliklari har xil
bo‘ladi. Anoddagi reaktsiyalar ko‘proq ionlash yo‘nalishida o‘tadi. Katodda esa H
+
yoki O
2
ni tiklash yo‘nalishida o‘tadi. Natijada metallda elektronlar, elektrolitda
ionlar siljiydi (suriladi-oqadi), demak korrozitsion tok hosil bo‘ladi. Bu tok ta’sirida
katod va anodda orqaga qaytmaydigan potentsial Vn o‘rnatiladi.
Ba’zi bir metallar ma’lum karroziya sharoitlarida katta anod qutblanishga (P
Q
)
ega va ularni sustlanuvchilar (passiviruyuщie) deyiladi.
Korroziya elementidagi
korroziya tokini (I) qiymatini, qaysiki korroziyalanish tezligini aniqlaydi,
quyidagicha aniqlanadi :
I= (V
K
q
ayt
- V
Q
q
ayt
)/ (R+P
Q
+P
k
) (6)
Bu yerda ,R-korrozion element OM.li qarshiligi.
Metallarning korroziya bardoshligiga korroziyalanish
mahsulotlaridan hosil
bo‘lgan plyonkalar yetarli ta’sir qiladi. Ularni
himoyalash xossalari omli
qarshilikning kattalashishi va qutblanishlikning ortishi bilan namoyon bo‘ladi;
(formula 6).
Elektrolit bu himoya plyonkalarini eritishi mumkin va shu bilan
korroziyabardoshlikni yomonlashtiradi. Har xil metallarni himoya plyonkalarini
erishi har xil elektrolitlarda namoyon bo‘ladi. (Rasm )
Rasm
Elektrolit tarkibini korroziyalanish tezligiga ta’siri.
1-sustlanuvchi metallar; 2-sustlanmaydigan metallar; Zn; Sn; Pb; 3-qolgan
sustlanmaydigan metallar.
