|
Xodimlarni rag’batlantirishning moddiy va nomodiy shakllari
|
| bet | 80/102 | | Sana | 14.12.2023 | | Hajmi | 1,19 Mb. | | #118418 |
Bog'liq Ma\'ruza 1 26. Xodimlarni rag’batlantirishning moddiy va nomodiy shakllari.
Iqtisodiy uslublar qiziqtirishning eng ko’p tarqalgan uslubi hisoblanadi. Bu uslublarning bevosita (ishhaqi, mukofot, qo’shimcha to’lovlar) va bilvosita (imtiyozlar: ovqatlantirish, pul to’lanadigan mehnat ta’tillari, hayot va salomatlikni sug’urta qilish, pensiya ta’minoti va hokazolar) turlari mavjuddir.
Ma’naviy rag’batlantirish uslublari hisoblangan ishdan qoniqish hosil qilish, yuksak mas’uliyat hissi, jamoa tomonidan xizmatlarni e’tirof etish qo’shimcha xarajatlar talab etmaydi. Yanada muhimi, insonlar hech vaqt maqtov eshitish, e’tibor va e’tirofdan charchamaydilar.
Mehnatga qiziqish (motiv)ning quyidagi asosiy turlari farqlanadi:
Guruhda (jamoada) bo’lish motivi.
Shaxsiy o’zligini namoyon qilish motivi.
Mustaqillik motivi.
Ishonchlilik (barqarorlik) motivi.
Yangilikka (bilimlar, buyumlarga) ega bo’lish motivi.
Adolatlilik motivi
Musobaqalashish motivi har bir insonga xos xususiyat. Bu holda kam xarajat bilan yuqori samaradorlikka erishish mumkin. Musobaqalashish motivi korxonada musobaqa tashkil etishning asosi hisoblanadi.
Mehnatni rag’batlantirishning bir necha funktsiyalari mavjud:
Iqtisodiy funktsiya. U, eng avvalo, mehnatni rag’batlantirish, ishlab chiqarish samaradorligini oshirishga ko’maklashishda namoyon bo’ladi. Bu mehnat unumdorligining oshishi va mahsulot sifatining yaxshilanishida o’z ifodasini topadi.
Axloqiy funktsiya. U mehnatni rag’batlantirish, faol hayotiy pozitsiyani, jamiyatda sog’lom axloqiy-ijtimoiy muhitni shakllantiradi. Bunda rag’batlantirish tizimini an’analar va tarixiy tajribani hisobga olgan holda shakllantirish katta ahamiyatga ega.
Ijtimoiy funktsiya. U jamiyatning ijtimoiy tizimini daromadlarning turli darajasini hisobga olgan holda shakllantirish bilan ta’minlanadi. Ushbu daromadlar esa rag’batlantirish omillarining turli insonlarga ta’siriga ko’p jihatdan bog’liqdir. Mehnatni rag’batlantirish murakkab jarayon hisoblanadi. Bu ishni tashkil etish uchun muayyan talablar qo’yiladi. Ular asosan quyidagilardan iborat:
Komplektlik axloqiy va moddiy, jamoa va shaxsiy rag’batlar mushtarakligini anglatadi. Ularning ahamiyati personalni boshqarishga yondashuvlar, kompaniya yoki firma tajribasi va an’analariga bog’liqtsir. Komplektlik aksilrag’batlar (antistimullar) mavjud bo’lishini ham taqozo etadi.
|
| |
