Raqamli uzatish tizimlarining sikli va yuqori siklining tuzilishi
IKMli raqamli uzatish tizmlarining sikl va yuqori sikllarining vaqt bo'yicha diagrammalarining tuzilish printsipi quyidagi 7.2-rasmda ko'rsatilgan.
Yuqori sikl
rasm Sikl va yuqori siklning vaqt bo'yicha diagrammasi
Odatda bitta siklda bitta yoki ikkita kanalning B va M signali beriladi. Shunday qilib, barcha (N) kanalning B va M signallarini uzatish uchun yuqori siklda birlashtiruvchi N yoki N/2 sikl talab qilinadi. Yuqori sikllarda bunday sikllarni birlashtirilishi B va M signallarni uzatish uchun lozim bo'lgan kanallar sonini tashkil qilish va qabul qiluvchi qismda bu signallarni to'g'ri taqsimlash uchun lozim. Yuqori siklning birinchi qismida odatda yuqori qiklli sinxronizatsiyaning sinxrosignali (SS) uzatiladi, B va M esa uzatilmaydi. Shunday qilib yuqori sikllar tarkibidagi sikllarning umumiy soni, B va M signallarini
uzatish uchun mo'ljallangan barcha kanallar sonidan bitta ko'p. Guruhli IKM signalning uzatish tezligi, tizimning taktli chastotasi: l'I=l'rN4ii orqali aniqlanadi, bu yerda: fd-diskretizatsiyalash chastotasi; N- kanallar soni; m-razryadlar soni. Sikl 32 kanal oralig'idan tashkil topgan bo'lib, shundan 30 tasi acosiy axborotli signallarni uzatish uchun, qolgan 2 tasi xizmat axborotlarini uzatish uchun qo'llaniladi (IKM-30 uzatish tizimi uchun). FD=8 kGts ekanligini hisobga olsak, bu tizimning taktli chastotasi ft =8-32-8 kGts.
PLEZIAXRON RAQAMLI IERARXIYA
IKMli raqamli uzatish tizimlarining ierarxiyasi va
ularga bo'lgan talablar
Iqtisodiy rivojlangan davlatlarda raqamli uzatish tizimlarini jalb etish 70- yillardan boshlandi. Raqamli uzatish tizimlarini qo'llashdan acosiy maqsad telefon stantsiyalari orasida ko'p juftlik elektr kabellar acosida bog'lovchi liniyalar hosil qilishdan iborat. Chunki raqamli uzatish tizimlari analog uzatish tizimlariga qaraganda shovqinga bardoshli edi. Raqamli uzatish tizimlarida signallarni uzatish uchun impuls kodli modulyatsiya (IKM) qo'llaniladi va ular pleziaxron raqamli ierarxiya (PDH) tizimlari deb nom olgan. Impuls kodli modulyatsiyada avval ta'kidlab o'tganimizdek analog signallar oldin vaqt bo'yicha diskretlanadi, so'ngra amplituda bo'yicha kvantlanadi va amplitudaning kvantlangan qiymatlari ikkilik kod yordamida kodlanadi. Telefon signalining maksimal chastota spektri 3,4 kGtsni tashkil qiladi, muvofiqli signalni qayta tiklash uchun esa diskret impulslar chastotasi ikki barobor katta, ya'ni diskretizatsiya chastotasi 8 kGts bo'lishi kerak. Nutq sifatini qoniqtirish uchun amplitudaning 256=28 diskret sathlari yetarli va ushbu sathlarning har biri 8 bit yoki 1 baytga teng bo'lgan kodlar kombinatsiyasiga almashtiriladi, shunday qilib, standart telefon signalini IKM usulida uzatish uchun 8 bit 8 kGts=64 kbit/s tezlik kerak bo'ladi. Tezlikning ushbu qiymati barcha raqamli ierarxiyalar uchun Boshlang'ich (nolinchi) sathdir. Shuni ta'kidlash kerakki, sikllarni qaytarilish chastotasi 8 kGts, sikl uzunligi 125 mksga teng va bu yuqori tartibdagi PDH tizimlarini qurishda va sinxron raqamli ierarxiya (SDH)ga o'tishda ham saqlanib qoladi.
PDH ierarxiyasida raqamli tizimlarning tuzilishi quyidagi talablarga javob berishi lozim:
-analog va diskret signallarni barcha ko'rinishini uzatishni ta'minlash;
-mavjud bo'lgan va kelgusidagi aloqa liniyalarini xarakteristikalarini nazarda turgan holda uzatish tizimining parametrlarini tanlash;
-uzatiladigan signallarni oddiy holatda birlashtirish, ajratish va tranzit hosil qilish imkoniyati.
RUTlarining ierarxiya usulida tuzilishi, kanal hosil qiluvchi qurilmalarni takomillashtirish, tayyorlash jarayonini engillashtirish, texnikasidan foydalanuvchi qurilmalarni yaratish imkonini beradi. Hozirgi paytda RUTlarning ikki ierarxiya turi keng tarqalgan: Evropa va SHimoliy Amerika. Evropa ierarxiyasi IKM-30 turidagi birlamchi raqamli uzatish tizimlariga acoslangan. Bunda analog-raqamli qurilma har birining o'tkazuvchanlik qobiliyati 64 kbit/s ga teng bo'lgan 30 ta kanalni shakllantiradi. Guruxli signalni uzatish tezligi 2048 kbit/s ga teng. Ancha yuqori bo'lgan satxdagi RUTlarning guruxli signallarini shakllantirishda, raqamli oqimlarni vaqtli birlashtirish usuli qo'llaniladi.
birlamchi
RUT
ikkilamchi RUT
uchlamc hi
turtlamchi
RUT
beshlamchi
RUT
1
a)
b)
8.1-rasm RUT ierarxiyasining turlari
Bunday oqimlar past satxli RUTlarning qurilmalarida shakllanadi. 8.1- rasmdan ko'rinib turibdiki, ierarxiyaning barcha pog'onalari uchun birlashtirish koeffitsienti 4 ga teng. Xuddi shunga o'xshagan holda shimoliy Amerika ierarxiyasi ham tuziladi, faqat unda birlamchi RUT sifatida IKM-24 qo'llaniladi va ierarxiyaning turli pog'onasi uchun birlashtirish koeffitsienti har xil. YUqoridagi ikki ierarxiya, pleziaxron raqamli ierarxiya nomini olgan. Bunday ierarxiyada raqamli oqimlarni birlashtirish asinxron usulda amalga oshadi, ya'ni raqamli oqimlarni tezligi bir-birisidan ozgina bo'lsa-da, farq qiladi. Bunday xolatda oqimlarni birlashtirish uchun tezliklarni sozlash amalga oshiriladi. Oxirgi yillarda sinxron raqamli ierarxiyaga tegishli yuqori ko'rsatkichiga ega bo'lgan tizimlar keng tarqalmoqda. Bu pleziaxron raqamli ierarxiyaning kamchiliklari bilan bog'liq. CHunki tarmoq rivojlana borgan sari tarmoqni nazorat qilish va boshqarish muammolari yuzaga keldi va ushbu raqamli uzatish tizimlarini takomillashtirish eitiyoji tujildi.
|
