13-MAVZU. DETALLAR YUZALARINING SHAKL VA
JOYLASHISHDAN OG‘ISHLARINI ME’ZONLASH.
REJA
Asosiy atamalar.
Silindrik yuzalar shaklining og‘ishlarini me’yorlash va o‘lchash.
Tekislikda to‘g‘ri chiziqlikdan og‘ishlarini me’yorlash va o‘lchash.
Yassilikdan og‘ishlarni me’yorlash va o‘lchash.
Berilgan profil (yuza) shaklining og‘ishi va joizliklari.
5.1. Detal aniqligi va unga ta’sir qiluvchi omillar.
Detalni qanchalik aniq tayyorlash talab etilsa, u shunchalik qimmatga tushadi.
Silindrik detal ishlab chiqarmoqchi bo‘lsak, ideal silindr ishlab chiqarish mumkin
emas, u o‘q va ko‘ndalang kesimlar bo‘yicha to‘g‘ri shakldan og‘gan bo‘ladi.
Mashinasozlikda qo‘llaniladigan detallarning aksariyat qismining shakli, oddiy
geometrik shaklda bo‘ladi.
Asosan bu silindr shaklidagi detallar -
70 foiz
Yassi shaklidagi detallar –
12 foiz
Tishli g‘ildiraklar -
3 foiz
Korpusli detallar -
4 foiz tashkil etadi.
Qo‘zg‘aluvchan birikmalarda (tirqishli) detallarning to‘g‘ri
geometrik
shakldan og‘ishlari cheklangan yuza bo‘yicha kontakda bo‘lishi
sababli tez
yeyilishiga va notekis harakat bo‘lishligiga olib keladi.
Qo‘zg‘almas birikmalarda shakldan og‘ish taranglik bir tekis bo‘lmasligiga bu
esa
mustahkamlik, germetiklik va markazlashtirish aniqligining
pasayishiga olib
keladi.
Mutloq aniq o‘lchamlarga ega bo‘lgan detalni juda ko‘p sabablarga ko‘ra, ishlab
chiqarish mumkin emas. Detalning o‘lchamlari
chizmadagidan farq qilib,
har xil
joylarda har xil qiymatlarga ega bo‘ladi.
Mashina va asboblarning yuqori sifatli bo‘lishi
ularning ishonchli va uzoq
muddat ishlashini ta’minlaydi. Detalni yuqori sifatli tayyorlash
xomashyoning sifati
va mexanik ishlov berish usullariga bog‘liq.
