|
2-mavzu: Fe’l va ravish so‘z turkumlari sifatida Mashgʻulot rejasi
|
| bet | 9/14 | | Sana | 13.01.2024 | | Hajmi | 54,64 Kb. | | #136286 |
Bog'liq 2-amaliy.Fe’l va ravish so‘z turkumlari sifatida300-mashq. O‘qing, majhul nisbatdagi fe’llarni topib, ko‘chring, yasalishi va o‘zlik nisbatdan farqini ayting.
1. “Voy shaytonlar, rosa o‘xshatibdi!”‒ dedi-da, jimgina tomoshaga berildi. (Oybek) 2. Bu qiy-chuv orqasidan mehmonlarga quyuq-suyuq berildi. (A. Qodiriy) 3. Hovlidagi katta jiyda shoxida yotgan kulankir xo‘roz uchinchi bor qichqirayotganda, Qutoyoq birdan vovullab, eshikka tashlandi. (A. Muhitdin) 4. Osti taxta pol bo‘lgani holda, polning ustiga qizil gilam tashlangan, ikki yon devorga ham qizil gilamchalar qoqilgan edi. (S. Ayniy) 5. Uch yuz gektarcha yerning g‘o‘zasi uchinchi marta ekildi. Ammo biz ham bo‘sh kelmadik: g‘o‘za quloq ko‘rsatdi deguncha parvarishlab, yaganalayverdik. (Y. Shamsharov) 6. Yog‘och uyga yerdan bir qancha baland ko‘tarib taxta terilgan, uning ustiga qanor qoplardan palos to‘shalgan. (I. Rahim) 7. Sadaf xushbo‘y zira solingan shavlani cholga surib qo‘ydi. (Sh. Xolmirzayev) 8. Rosmana javharlimu limon mevasini bijg‘itib olinadi. (K.Mahmudov) 9. Olaxo‘ja maxsum boshiga qo‘qqisdan to‘qmoq bilan urilganday, gangib qoldi. (P. Tursun) 10. Yigitali qorong‘ida timirskilanib, chapga burilganda, na’matakning tikanli shoxlari bexosdan yuziga urildi. (D. Nuriy) 11. Xalq taomiliga ko‘ra, choyxonalar hashar yo‘li bilan quriladi. (O‘. Hoshimov)
301-mashq. Quyidagi fe’llardan o‘zlik va majhul nisbat shaklini hosil qiling, ikki ustuncha shaklida yozing. Hosil bo‘lgan ikkala nisbat shakllarini qatnashtirib 4 ta gap tuzing.
Namuna: maqtamoq: maqtanmoq – maqtalmoq
Nosir mashinasi bilan maqtandi. Ilg‘or terimchilar maqtaldi.
Bezamoq, kiymoq, ko‘rmoq, surmoq, yopmoq, yashirmoq, bo‘yamoq, o‘ramoq, yuvmoq, tortmoq, taramoq, surtmoq.
302-mashq. O‘qing. Birgalik nisbat shaklidagi fe’llarni aniqlab, yasalishi va ma’nosini tushuntiring.
1. Askiyaga juda usta ekan, olamda dard nima, o‘lim nima ekanini butkul unutib, rosa kulishdik. (A. Qahhor) 2. Oldinda yo‘l boshlovchi, keyinda Nazirali bilan kampir balandlikka ko‘tarilishdi. (Oydin) 3. Shuhrat oshpazga sabzi to‘g‘rashdi. 4. Otliqlar qor bosgan qirg‘oq bo‘ylab yarim soatcha kezishdi. (H. G‘ulom) 5. Yigit yalt etib qo‘shni dalaga qaradi. U yerda xotin-xalaj, bola-chaqa chuvullashib, paxta terishayotgan edi. (M. Ismoiliy) 6. Ariqlar bo‘yida o‘tlar ko‘karib, chuchmomalar gullabdi, qizchalar, ukam tengi bolalar to‘p-to‘p bo‘lib jag‘jag‘, otquloq uzishyapti, ko‘k beda terishyapti. (X. To‘xtaboev) 7.Tursunboy qanorni ko‘tarishib, mashinasining tumshug‘iga olishdi. So‘ngra himo bilan Alijonning orqasiga qo‘ydi. (H. Nu’mon) 8. Karvon ketidan kelayotgan ikki sarboz orqadan eshitilgan nogahoniy chinqiriqdan baravar to‘xtashdi. (S. Karomatov) 9. Avaz o‘zib ketmoqchi bo‘ldi. Gulsum undan qolishmadi, baravar, yonma-yon chopishdi. (P. Tursun) 10. Kutib turgan xotinlar, Kumushni ko‘rgan on, bir-birlariga qarashib, lablarini tishlashdi. (A. Qodiriy)
Qaysi gaplarda birgalik nisbat shakli “birgalik-ko‘plik”, qaysi gaplarda “birgalik-yordamlashish” ma’nosini ifodalagan?
|
| |
