2 O‘quv uslubiy majmua O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta'lim vazirligi tomonidan 2021 yil “ ” dagi “ ” sonli buyruq bilan tasdiqlangan fan dasturi asosida ishlab chiqilgan. O‘UMni ishlab chiqqan tuzuvchi

Download 2,95 Mb. Pdf ko'rish
bet	11/145
Sana	21.12.2023
Hajmi	2,95 Mb.
	#125770

1 ... 7 8 9 10 11 12 13 14 ... 145

Bog'liq
BETON TOLDIRUVCHILARI TEXNOLOGIYASI UM Хайдаролв НK
Qurilish korxonalarining, Tarbiya texnologiyalarini modellashtirish. Tarbiyaviy ishlarni-fayllar.org, Ayollar va erkaklar pidjagini modellashtirish-fayllar.org, 0e6b4b1b-1672-4809-9ba9-09b20c880146, Ismailiov Alisher Fayziyevich

Qumning shishi
To‘ldiruvchi tarkibida namning mavjud bo‘lishi beton tarkini hisoblash
ishlarida korrektirovkalashni talab etadi: beton qorishmasida namlik bo‘lganligi
bois suv miqdorini kamaytirish, to‘ldiruvchini miqdorini esa o‘z navbatida
ko‘paytirish lozim bo‘ladi. Qum tarkibidagi erkin namlik qumning shishiga olib
keladi, qumning hajmini oshishiga va qum donalari yuzasida suv plenkalarini
yuzaga keltiradi, qum donalarini o‘zaro yelimlaydi[1].
Materiallarni massasi bo‘yicha dozirovkasida qumning shishi uning sarfiga
bevosita ta'sir ko‘rsatadi. Biroq materiallarni hajmi bo‘yicha dozirovkasida
qumning shishi o‘lchov idishida quruq qumning massasini kamayishiga olib
keladi. Bu holatda beton qorishmasi birlashgan qumlardan va chaqiqtoshdan iborat
bo‘lib, betonni qavatlanishiga hamda uning yuzasida chig‘anoqlar yuzaga kelishiga
olib keladi. Bu holatda beton qorishmasining chiqishi ham kamayadi. Yuqorida
keltirilgan kamchiliklardan qochish maqsadida qumning hajmini oshirish kerak
bo‘ladi, bu esa qum shishini kompensatsiyalaydi.

27
Qumning shishish darajasi qumda mavjud bo‘ladigan namning foiziga, hamda
qumning o‘rtacha yirikligiga bog‘liq bo‘ladi. Qum hajmining suvga shimdirilgan
va yuza-quruq qum bilan birgalikdagi hajmiga nisbatan ortishi, qumning
namligining 5-8% gacha ortishida yuzaga keladi, bu holatda hajmning maksimal
ortishi 20-30% ni tashkil etadi.
Qumning keyinchalik namligini ortib borishi natijasida suv qobiqlarini
birlashtiradi va donalar orasidagi bo‘shliqlarni to‘ldiradi. Qumning to‘liq suv bilan
shimiganida uning hajmi quruq qum hajmiga teng bo‘ladi. Rasm-3.6 da keltirilgan
grafik bo‘yicha mayda qum yirik qumga nisbatan hajmini keskin oshiradi, hamda
o‘ta yuqori namlikda maksimal shishiga olib keladi. O‘ta mayda qum 10%
namligida 40% gacha shishadi. Bunday qum istalgan maqsadlar bo‘yicha ham
sifatli beton ishlab chiqarish uchun yaroqsiz hisoblanadi.

Download 2,95 Mb.

1 ... 7 8 9 10 11 12 13 14 ... 145

Download 2,95 Mb.

Pdf ko'rish