|
2022, №1 “Pedagogik mahorat” Ilmiy-nazariy va metodik jurnal
Pdf ko'rish
|
| bet | 159/347 | | Sana | 10.01.2024 | | Hajmi | 6,23 Mb. | | #133952 |
Bog'liq pedagogik mahorat 2022 1Kalit soʻzlar: oʻsmirlik davri, psixologiya, bolalik, balogʻat davri, birinchi tip, ikkinchi tip, uchinchi
tip, krizis davri, motivatsiya, liderlik.
В стате приведено примеро из исследований педагогов и психологов о сотсиално-
психологических факторах, формируюших девиантное поведение в подростковом возрасте, и
способах эго предотвраҳения, а в заключении дано рекомендации.
Ключевые слова: подростковый период, психология, детство, период полового созревания,
первый тип, второй тип, третий тип, кризисный период, мотивация, лидерство.
The article provides examples from studies of teachers and psychologists on the socio-psychological
factors that form deviant behavior in adolescence and ways to prevent it, and in conclusion
recommendations are given.
Key words: adolescence, psychology, childhood, puberty, first type, second type, third type, crisis
period, motivation, leadership.
Kirish. Ma’naviy-axloqiy jihatdan muammosi bor, ya’ni notinch oila farzandlari, jinoyatchilikka
moyil boʻlgan yoki profilaktik roʻyxatda turadigan yoshlar bilan individual tarzda ish olib borishga koʻproq
e’tibor qaratish lozim. Iqtidorli, tarbiyali bolalar bilan ishlash oson, lekin hayotda qoqilgan yoki yomon
muhitga tushib qolgan yoshlarni toʻgʻri yoʻlga, ezgu maqsadga da’vat qilish, ishontirish qiyin. Uyushmagan
yoshlar bilan ishlash boʻyicha har tomonlama asoslangan tavsiyalar ishlab chiqish zarur.
Asosiy qism. Oʻsmirlik davrida psixologik muammolarni bartaraf etish hamda tarbiyalash masalalari
hozirgi davrning eng dolzarb muammosiga aylangan. Oila, maktab, jamiyatning oʻsib kelayotgan avlodga
boʻlgan axloqiy-ma’naviy, siyosiy-ijtimoiy, ideologik talablari kun sayin ortib bormoqda.
Oʻsmirlik davrini oʻrganuvchi koʻpchilik olimlar agressiya, emotsional qoʻzgʻalishni, jahl chiqqan
holatlarda balogʻatga yetmagan bolalarda psixologik muammolar qanday namoyon boʻlishiga koʻproq
e’tibor qaratadilar. Chunki bu yoshda ularda hayot tajribalari yetarli boʻlmaydi, lekin boshqalar tomonidan
tan olinishga va mustaqil boʻlishga intiladilar. Oʻsmirlik davri insonni bolalikdan yoshlikka oʻtuvchi va, oʻz
navbatida, boshqa davrlardan oʻzining nisbatan keskinroq, murakkabroq kechishi bilan farqlanib turuvchi
inson ontogenetik rivojlanishining eng xarakterli davrlaridan biridir.
Oʻsmirlik davrning ogʻir, murakkab davr ekanligi koʻplab psixologik, fiziologik, ijtimoiy omillar bilan
bogʻliq. Bu davrda rivojlanishning barcha jihatlari: jismoniy, aqliy, axloqiy, ijtimoiy va shu kabilarning
mazmun mohiyati ham oʻzgaradi. Bu davrda oʻsmir hayotida, uning ruhiyati, organizmining fiziologik
hamda ijtimoiy holatida jiddiy oʻzgarishlar sodir boʻladi. Aksariyat holatlarda ularda bir-biriga qarama-
qarshi boʻlgan turli xil holatlar kuzatiladi. Bu davrga kelib bola endi “bola” emas va, shu bilan birga, hali
“katta” ham emas. Uning oʻz-oʻziga va atrofdagilarga nisbatan boʻlgan munosabatlari butunlay boshqacha
xarakter kashf etib boradi.
Oʻsmirlik davrining yirik tadqiqotchilaridan biri nemis faylasufi va psixologi E.Shpranger oʻsmirlik
yoshi qizlarda 14-18 va oʻgʻil bolalarda 13-19 yoshlargacha davom etib, unig birinchi bosqichi 14-17
yoshlarga toʻgʻri kelishi, bu yoshda bolalikdan qutilish sodir boʻlishini izohladi. U oʻzining oʻsmirlik
yoshining madaniy- psixologik konsepsiyasida rivojlanishining uch tipi mavjudligini ajratadi.
|
| |
