“Pedagogik mahorat” Ilmiy-nazariy va metodik jurnal 2022, № 1
184
- elektron darslikning alohida tuzilmalari sahnalarini tayyorlash;
-
dasturlashtirish;
- sinovdan oʻtkazish;
- elektron darslik mazmunini sinov natijalari boʻyicha muharrirlash;
- foydalanuvchi uchun uslubiy qoʻllanma tayyorlash [7].
Istalgan darslikda (elektron va bosma) ikkita asosiy qism ajratiladi:
- mazmunli;
- jarayonli.
Elektron darslikda ularga yana ikkita qism qoʻshiladi:
- boshqaruv;
- tashxis.
Darslikning mazmunli qismi quyidagi komponentlarni oʻz ichiga oladi: bilim berish, namoyish qilish,
jarayonli qism. Jarayonli qism quyidagi komponentlarni oʻz ichiga oladi: modellashtiradigan,
nazorat
qiladigan, mustahkamlaydigan. Bilim berish komponenti ta’lim oluvchiga bilimlarni uzatishga yoʻnaltirilgan
boʻlib, unga matnli axborot kiradi. Namoyishli komponent-mazmunni qoʻllab quvvatlaydi va ochib beradi;
modellashtiruvchi komponent-bilimlarni amaliy topshiriqlarni yechishga qoʻllash, oʻrganiladigan
jarayonlarni modellashtirish imkonini beradi. Mustahkamlovchi-nazorat komponenti talabalar tomonidan
oʻrganiladigan materialni oʻzlashtirish darajasini aniqlaydi. Boshqaruvchi qism elektron darslik qismlari va
komponentlari orasidagi oʻzaro aloqani ta’minlashga qobiliyatli boʻlgan dasturli qatlamni oʻzida tasvirlaydi.
Tashxisli qism aniq dasturlar bilan ishlash haqidagi statistik axborotlarni saqlaydi.
Elektron darsliklar quyidagi xususiyatlarga ega boʻlishi kerak:
- oʻquv mashgʻulotlari ta’limning yuqori sifat darajasida oʻtishini ta’minlashi;
- mustaqil ta’lim olish va oʻz-oʻzini mustaqil nazorat qilish imkonini yuzaga keltirishi;
- ma’ruza va amaliy mashgʻulotlarni bir-biriga yaqinlashtirishi;
- informatsion-ta’lim resurslarini rivojlantirishning garmonik tavsifiga ega boʻlishi;
-
matnli va boshqa materiallar, navigatsiyalar (gipermatn) va illyustratsiyalar (multimedia vositasi,
kartina, rasm, jadval, diagramma va boshqalar)ga ega boʻlishi kerak [7].
Elektron darslik rasmli matnga yoki ma’lumotnomaga aylanmasligi kerak. Ta’lim jarayoniga
kompyuter effektlarini qoʻllagan holda, elektron darslik mavjud tushunchalarni
anglab olish va esda
qoldirishni imkoni boricha yengillashtirishi kerak.
Elektron darsliklar toʻrt toifa boʻyicha klassifikatsiyalanadi. Elektron darsliklar toifasi “*” (yulduzcha)
bilan belgilanadi. Yulduzchalar soni elektron darslikning murakkabligi va sifati ortishi bilan koʻpayib boradi
[7].
Oʻquv materiallari asosan giperizoh va glossariyalar, shuningdek, ikki oʻlchamli grafik diagrammalar,
rasmlar, chizmalar hamda 2D va 3D grafiklarning ilovalari oʻquv materialining 25-50% qamrab olgan,
koʻpincha verballi matn shaklida ifoda etiladi. Elektron darslik, masofaviy mashgʻulot oʻtkazish
imkonini
berishi bilan birga, yuqori darajada sifatli boʻlishi, zamonaviy texnologik tarmoqlar talabiga mos boʻlishi
kerak [8].
Elektron darsliklar yaratish imkoniyatini beruvchi pedagogik dasturiy vositalar (Ilovalar):
Mualliflik vositalari – bu oʻquv kontenti ishlanmalarining vositalari. Ular yordamida ta’limni
boshqarish tizimining (LMS) ma’lumotlar bazasiga joylashtiriladigan oʻquv materiallar (elektron oʻquv
qoʻllanma, prezentatsiya, simulyator, videotreninglar, testlar) yaratiladi [8].
Mualliflik vositalarini bir nechta turlarga ajratish mumkin:
1. Oʻquv kurslarning redaktorlari (tahrirchilar).
2. Prezentatsiyalarni yaratish uchun vositalar.
3. Test, soʻrovnoma va anketalarni yaratish uchun vositalar.
4. Monitordagi tasvirlarni qamrab olish uchun vositalar.
5. onlayn seminarlarni oʻtkazish uchun vositalar.
