3 (79) 2021
PEDAGOGIK MAHORAT
187
2. Fizika fani boʻyicha laboratoriya mashg’ulotlarining hajmi va mazmuni yillar davomida
oʻzgarmasdan qolgan.
3. Fizika fani boʻyicha darsliklarda laboratoriya mashg’ulotlarini oʻtkazish
tartibi va undan kelib
chiqadigan xulosalar oʻzgarmagan va bir yoqlama tahlil etilgan.
4. Fizika fanidan laboratoriya mashg’ulotlarida ishlab chiqarish bilan bog’lanish amalga oshirilmagan.
5. Fizikadan laboratoriya mashg’ulotlarida ekologik ta’limga e’tibor berilmagan.
6. Fizikadan laboratoriya mashg’ulotlarida ilmiylikni hisobga olgan holda “ta’lim-ishlab chiqarish-
fan” integratsiyasi hisobga olinmagan.
1-grafik. Umumta’lim maktablarida 2010-2019-yillarda fizika fanidan laboratoriya mashg’ulotlari
oʻquv soatlarining oʻzgarishi
Yuqorida keltirilgan kamchiliklar oʻz navbatida umumta’lim maktab oʻquvchilarining
fizikadan
eksperimental koʻnikmalarini takomillashtirishda sezilarli ta’sir koʻrsatishi mumkin.
Muhokamalar va natijalar. Ma’lumki, fizika fani oʻrganadigan qonuniyatlar texnika va koʻplab
texnologik jarayonlarning asosini tashkil qiladi. Shu sababli ishlab chiqarish samaradorligini va shu orqali
mamlakatning iqtisodiy potensialini orttirish masalasi barcha sohalar uchun
yetuk va malakali kadrlar
tayyorlash masalasi bilan bevosita bog’liqdir. Turli sohalar uchun malakali kadrlar tayyorlash masalasi esa
umumta’lim tizmining samaradorligiga va, oʻz navbatida, shu tizimda faoliyat yuritadigan pedagog kadrlar
kompetentligiga borib taqaladi. Shu nuqtayi-nazardan olib qaraganda fizika ta’limi samadorligini oshirish,
avvalo, pedagogika oliy ta’lim muassasalarida fizika oʻqitish fanidan laboratoriya mashg’ulotlari
mazmunining maktab fizika laboratoriyasi mashg’ulotlari mazmuni bilan
moslashtirilishi maqsadga
muvifiqdir.
Laboratoriya mashg’ulotlarini oʻtkazishda ta’lim sifati va samaradorligini oshirishning asosiy omillari
sifatida quyidagi vazifalarni keltirish mumkin:
1. Laboratoriya mashg’ulotlarida ishlab chiqarish bilan bog’lanishni amalga oshirish.
2. Laboratoriya mashg’ulotlarini bajarishda fanlararo bog’lanishdan samarali foydalanish.
3. Laboratoriya mashg’ulotlarida muammoli vaziyatlarni yuzaga keltirish orqali ilmiy dunyoqarashni
shakllantirish.
4. Laboratoriya mashg’ulotlarida oʻquvchilar ongida ekologik tushuncha va tassavvurlarni
shakllantirish.
Albatta, bu vazifalarni amalga oshirish samaradorligi pirovard natijada
pedagogik kadrlarning
saviyasi, malaka va koʻnikmalariga bog’liq boʻladi. Yuqori malakali pedagog har qanday darsning har bir
mavzusida ixtiyoriy ishlab chiqarish jarayoni yoki ixtiyoriy fan bilan bog’lanishni amalga oshira oladi.
Haqiqatdan ham, fizika fani boʻyicha laboratoriya mashg’ulotlari ma’lim ma’noda
ishlab chiqarish
texnologik jarayoyining bir qismi deb qarash mumkin. Masalan, 7-sinf fizika dasturidagi “Tekis
tezlanuvchan harakatda jism tezlanishini aniqlash” [5, 47], 10-sinf fizika dasturidagi “Qiya tekislikning
F.I.K.ni aniqlash” [8, 51] mavzusidagi laboratoriya mashg’ulotlarini konchilik
sanoatidagi karyerlardan
rudani transportyorlar yordamida chiqarish jarayonlari bilan taqqoslash mumkin.
Shuningdek, fizika fanidan har bir laboratoriya ishi ma’lum bir fizik jarayonning qonuniyatini ilmiy
eksperimental tadqiqoti ekanligini yodda tutish lozim. Haqiqatdan ham oʻrganilayotgan
oddiy laboratoriya
mashg’uloti dastlabki davrlarda yangi kashfiyot sifatida qabul qilingan, Oʻquvchi yoki talaba bu kashfiyotni
oʻzlashtirish orqali, uni yanada rivojlantirishi va yangi holatlarga tadbiq etishi rejalashtirilishi lozim. Bunday
yondashuv orqali oʻquchilarda har bir fizik hodisani oʻrganishga ilmiy yondashuv shakllanadi. Shu oʻrinda
https://buxdu.uz
