3 (79) 2021 pedagogik mahorat

3 (79) 2021 
 PEDAGOGIK MAHORAT 
187 
2. Fizika fani boʻyicha laboratoriya mashg’ulotlarining hajmi va mazmuni yillar davomida 
oʻzgarmasdan qolgan. 
3. Fizika fani boʻyicha darsliklarda laboratoriya mashg’ulotlarini oʻtkazish tartibi va undan kelib 
chiqadigan xulosalar oʻzgarmagan va bir yoqlama tahlil etilgan. 
4. Fizika fanidan laboratoriya mashg’ulotlarida ishlab chiqarish bilan bog’lanish amalga oshirilmagan. 
5. Fizikadan laboratoriya mashg’ulotlarida ekologik ta’limga e’tibor berilmagan. 
6. Fizikadan laboratoriya mashg’ulotlarida ilmiylikni hisobga olgan holda “ta’lim-ishlab chiqarish-
fan” integratsiyasi hisobga olinmagan. 
1-grafik. Umumta’lim maktablarida 2010-2019-yillarda fizika fanidan laboratoriya mashg’ulotlari 
oʻquv soatlarining oʻzgarishi 
Yuqorida keltirilgan kamchiliklar oʻz navbatida umumta’lim maktab oʻquvchilarining fizikadan 
eksperimental koʻnikmalarini takomillashtirishda sezilarli ta’sir koʻrsatishi mumkin.
Muhokamalar va natijalar. Ma’lumki, fizika fani oʻrganadigan qonuniyatlar texnika va koʻplab 
texnologik jarayonlarning asosini tashkil qiladi. Shu sababli ishlab chiqarish samaradorligini va shu orqali 
mamlakatning iqtisodiy potensialini orttirish masalasi barcha sohalar uchun yetuk va malakali kadrlar 
tayyorlash masalasi bilan bevosita bog’liqdir. Turli sohalar uchun malakali kadrlar tayyorlash masalasi esa 
umumta’lim tizmining samaradorligiga va, oʻz navbatida, shu tizimda faoliyat yuritadigan pedagog kadrlar 
kompetentligiga borib taqaladi. Shu nuqtayi-nazardan olib qaraganda fizika ta’limi samadorligini oshirish, 
avvalo, pedagogika oliy ta’lim muassasalarida fizika oʻqitish fanidan laboratoriya mashg’ulotlari 
mazmunining maktab fizika laboratoriyasi mashg’ulotlari mazmuni bilan moslashtirilishi maqsadga 
muvifiqdir.
Laboratoriya mashg’ulotlarini oʻtkazishda ta’lim sifati va samaradorligini oshirishning asosiy omillari 
sifatida quyidagi vazifalarni keltirish mumkin:
1. Laboratoriya mashg’ulotlarida ishlab chiqarish bilan bog’lanishni amalga oshirish. 
2. Laboratoriya mashg’ulotlarini bajarishda fanlararo bog’lanishdan samarali foydalanish. 
3. Laboratoriya mashg’ulotlarida muammoli vaziyatlarni yuzaga keltirish orqali ilmiy dunyoqarashni 
shakllantirish. 
4. Laboratoriya mashg’ulotlarida oʻquvchilar ongida ekologik tushuncha va tassavvurlarni 
shakllantirish.
Albatta, bu vazifalarni amalga oshirish samaradorligi pirovard natijada pedagogik kadrlarning 
saviyasi, malaka va koʻnikmalariga bog’liq boʻladi. Yuqori malakali pedagog har qanday darsning har bir 
mavzusida ixtiyoriy ishlab chiqarish jarayoni yoki ixtiyoriy fan bilan bog’lanishni amalga oshira oladi. 
Haqiqatdan ham, fizika fani boʻyicha laboratoriya mashg’ulotlari ma’lim ma’noda ishlab chiqarish 
texnologik jarayoyining bir qismi deb qarash mumkin. Masalan, 7-sinf fizika dasturidagi “Tekis 
tezlanuvchan harakatda jism tezlanishini aniqlash” [5, 47], 10-sinf fizika dasturidagi “Qiya tekislikning 
F.I.K.ni aniqlash” [8, 51] mavzusidagi laboratoriya mashg’ulotlarini konchilik sanoatidagi karyerlardan 
rudani transportyorlar yordamida chiqarish jarayonlari bilan taqqoslash mumkin.
Shuningdek, fizika fanidan har bir laboratoriya ishi ma’lum bir fizik jarayonning qonuniyatini ilmiy 
eksperimental tadqiqoti ekanligini yodda tutish lozim. Haqiqatdan ham oʻrganilayotgan oddiy laboratoriya 
mashg’uloti dastlabki davrlarda yangi kashfiyot sifatida qabul qilingan, Oʻquvchi yoki talaba bu kashfiyotni 
oʻzlashtirish orqali, uni yanada rivojlantirishi va yangi holatlarga tadbiq etishi rejalashtirilishi lozim. Bunday 
yondashuv orqali oʻquchilarda har bir fizik hodisani oʻrganishga ilmiy yondashuv shakllanadi. Shu oʻrinda 
https://buxdu.uz

Download 3,37 Mb.