|
3 (79) 2021 pedagogik mahoratBog'liq Pedagogik mahorat 3-son 2021 yil3 (79) 2021
PEDAGOGIK MAHORAT
55
(Harvard Business School)ga joriy qilingan. Hozirgi kungacha Garvard biznes maktabi keyslardan ta’lim
sohasida foydalanish boʻyicha yetakchi hisoblanadi va ularni muhokama qilishga oʻquv vaqtining 90 foizi
ajratiladi [1, 7].
“Case-study” metodining asosiy maqsadi – turli vaziyatli, shu jumladan, pedagogik vaziyatli
masalalarni hal qilish mobaynida oʻquvchilarning konseptual sxema va modellaridan amaliy foydalanish
malakalarini, shuningdek, muammolarni guruh bilan tahlil qilish va qaror qabul qilish koʻnikmalarini ishlab
chiqarish orqali bilimlarini mustahkamlashdan iboratdir [1, 5]. Aytish kerakki, oʻquv masalalarini hal etish
(yechish) oʻquvchini aniq-amaliy masalalarni yechishning umumiy usullarini egallagashga yordam beradi.
“Case-study” metodini ta’lim tizimi amaliyotiga joriy etish muammosi bugungi kunning juda dolzarb
vazifalariga aylanishi ikkita g‘oya asosida yuzaga kelgan:
– ta’lim rivojlanishining umumiy yoʻnalganligidan kelib chiqadi, uning moʻljali aniq bilimlar
berishgina emas, balki shaxsning kasbiy tayyorgarligiga layoqatliligini, aqliy faoliyat koʻnikmasini,
malakasini, qobiliyatini rivojlantirish boʻlib, ularning orasida oʻqitish qobiliyatiga, fikrlash paradigmasining
oʻzgarishiga, katta hajmdagi oʻquv materiallarini qayta ishlash koʻnikmasiga alohida e'tibor qaratiladi;
– birinchi g‘oya talablarini qanoatlantirishdan tashqari, turli vaziyatlarda muqobil xulq qobiliyatiga
ega boʻlishi, inqirozli sharoitlarda harakatining tizimliligi va samaradorligi bilan ajralib turishi zarur boʻlgan,
mutaxassis sifatiga qoʻyiladigan talablarning oʻsishidan kelib chiqadi [2, 10-11].
“Case-study” metodining asosiy maqsadi – turli vaziyatli, shu jumladan, pedagogik vaziyatli
masalalarni hal qilish mobaynida oʻquvchilarning konseptual sxema va modellaridan amaliy foydalanish
malakalarini, shuningdek, muammolarni guruh bilan tahlil qilish va qaror qabul qilish koʻnikmalarini ishlab
chiqarish orqali bilimlarini mustahkamlashdan iboratdir [1, 5]. Aytish kerakki, oʻquv masalalarini hal etish
(yechish) oʻquvchini aniq-amaliy masalalarni yechishning umumiy usullarini egallagashga yordam beradi.
“Case-study” metodini ta’lim tizimi amaliyotiga joriy etish muammosi bugungi kunning juda dolzarb
vazifalariga aylanishi ikkita g‘oya asosida yuzaga kelgan:
– ta’lim rivojlanishining umumiy yoʻnalganligidan kelib chiqadi, uning moʻljali aniq bilimlar
berishgina emas, balki shaxsning kasbiy tayyorgarligiga layoqatliligini, aqliy faoliyat koʻnikmasi, malakasi,
qobiliyatini rivojlantirish boʻlib, ularning orasida oʻqitish qobiliyatiga, fikrlash paradigmasining
oʻzgarishiga, katta hajmdagi oʻquv materiallarini qayta ishlash koʻnikmasiga alohida e’tibor qaratiladi;
– birinchi g‘oya talablarini qanoatlantirishdan tashqari, turli vaziyatlarda muqobil xulq qobiliyatiga
ega boʻlishi, inqirozli sharoitlarda harakatining tizimliligi va samaradorligi bilan ajralib turishi zarur boʻlgan,
mutaxassis sifatiga qoʻyiladigan talablarning oʻsishidan kelib chiqadi [2, 10-11].
Boshlang‘ich sinflarda keyslardan foydalanish samaradorligini oshirish maqsadida keyslarda matnlardan
tashqari tasvirlardan ham keng foydalanilanish maqsadga muvofiq. Bu oʻquvchilarning axborotlarning turli
koʻrinishlaridan foydalanish boʻyicha kompetensiyalarini rivojlantirishda muhim oʻrin tutadi. Boshlang‘ich
sinflarda keyslarni taqdim qilish imkoniyatlari juda keng, ularni matnlar, tasvirlar, videoroliklar, bundan tashqari,
maxsus ijro etilgan sahnalashtirilgan rollar orqali ham taqdim qilish mumkin. Keyslarni yaratishni quyidagi
bosqichlarga ajratish maqsadga muvofiqdir:
1. Keysning didaktik maqsadlari asosida vazifalarni shakllantirish; oʻquvchining “javobgarlik zonasini”
aniqlash.
2. Keys materialining dasturiy xaritasini ishlab chiqish.
3. Keysning dasturiy xarita materiallariga bevosita aloqador qoʻshimcha axborot manbalari va axborotlarni
izlash.
4. Oʻquvchilarning oʻquv va hayotiy faoliyatlarini aks ettiradigan vaziyatlarning modelini tanlash yoki
“pedagogik ishlov” berish orqali yaratish.
5. Keys materialini tayyorlash va toʻg‘riligi va samaradorligi tashxislash.
6. Metodik tavsiyalar ishlab chiqish.
7. Keys materialining oxirgi variantini tayyorlash va amaliyotga joriy etish.
Keys materiallariga qoʻyilgan muhim talablar:
- oʻquvchilarning oʻquv-biluv motivlarni rivojlantirishi. Motivlarni nafaqat insonni oʻqishga, balki
muayyan harakatlarni bajarishga undovchi turli sabablar yig‘indisi, oʻquvchining ma'lum ehtiyojlarini qondirish
bilan bog‘liq faoliyatga moyil [3, 81] ekanligini hisobga olib, keys materiallarini hayotiy vaziyatlar modellari
sifatida aytish mumkinki, hayotiy vaziyatlar oʻquvchilarning oʻquv-biluv motivlari bilan bir qatorda hayotiy
faoliyat davomida muayyan harakatlar uchun motivlarni yuzaga keltirishi mumkin. Shuning uchun keys
materiallari oʻquvchilarning oʻquv-biluv motivlarini rivojlantirishga xizmat qilishi zarur.
- oʻquvchilar fiziologik va psixologik rivojlanishi darajalari bilan mutanosibligi;
- g‘oyalarini yetkazib bera oladigan hamda vaziyat rivojlanadigan doirani tushunishga imkoniyat beradigan
zaruriy va yetarli axborotlar miqdorini oʻz ichiga olgan boʻlishi kerak.
https://buxdu.uz
|
| |
