foydalaniladi. Maxkamlaydigan va zichlaydigan rezba asosan buyumlarni tig’iz, zich
(havo kirg’izmaydigan va chiqarmaydigan) qilib biriktirishga mo’ljallangan.
Yurgizuvchi rezbalar – ko’p kuchlanishini va xrakatini, tokorlik stanokini, yuk
ko’taruvchi qurilmani va boshqalarni yurgizuvchi vintga uzatish uchun qo’llaniladi.
Yurgizuvchi sifatida trapestik, tirakt, to’g’ri burchakli va yumaloq rezbalar qo’llaniladi.
Ular bir kirimlik va ko’p kirimlik bo’lishi mumkin.
Rezbalarni shartlik belgilash.
Metrik rezba. Metrik rezbaning prrofili teng tomonlik uchburchak bo’lib, uchidagi
profil burchak 60
0
ga teng bo’ladi. (15.9-chizma). Metrik
rezbaning profili va asosiy
o’lchamlari diametr va qadami O’zDSt:2.318-96 bilan belgilangan. O’zDSt:2.317-96
bilan metrik rezbaning 1 dan 600mm gacha bo’lgan diametri ikki xilga bo’linadi: yirik
qadam (1 dan 68mm diametr uchun) va mayda qadam (1 dan 600mm diametrlar uchun).
6mm dan boshlab mayda qadamli rezbani har bir
uchun bir qancha qadamlar
mo’ljallangan. Yirik qadamlik metrik rezba M harfi bilan shartlik belgilanadi. U
rezbaning profili va nominal (tashqi) diametrini millimetrida bildiradi. Misol, M 56, yirik
qadmlik metrik tezba, nominal diametri 56mm ga tengligini bildiradi. Mayda qadamlik
metrik rezbalarni shartli belgilashda qo’shimcha uning qadami ham ko’rsatiladi. Masalan,
M56x3, rezbaning qadami 3mm ga teng.
Truba – silindrik rezba. O’zDSt: 2.357-96 muvofiq
bu rezbaning profili teng
yonlik uchburchak bo’lib, uchidagi burchagi (profil) 55
0
ga teng. (15.9-chizma,a).
Chiqiqlarni uchi va o’yiqlarning tubi yumaloqlashtirilgan. Har bir rezbaning o’lchamiga
aniq butun sonlik qadam uni bir duyum uzunligiga belgilangan ya’ni 25,4mm ga. 15.8-
chizma, b da ko’rsatilgan rezba 8 qadamga ega uning uzunligi 25,4mm, uning qadami 1/8
teng ya’ni 3,175mm. Rezba trubaning sirtki diametrida
yoki ichki diametrida
bajarilishdan
qatiy nazar bu erda
1
dyum truba (suv, gaz o’tuvchi ichki teshikni)
diametrini ifodalydi va u 25,4mm ga teng. Tashqi va ichki rezbalarni profellari bir
biriga
to’liq mos kelishi trubalik rezbalarni zich bo’lishini taminlaydi. Truba – silindrik rezbani
G xarfi bilan shartli belgilanadi.
Bu rezbani xilini, rezbaning o’lchamini belgilaydi.
Rezbaning o’lchami rezba kesilgan trubaning ichki diametrining o’lchamiga teng. Tashqi
diametr ichki diametrga ikkita truba qalinligini qo’yganiga teng. Misol: G1-rezba truba
silindrik, tashqi diametri 33,249mm ga, trubani ichki diametri 25,4mm ga (bir dyum).
Chap rezbani bildiruvchi shartli belgi LH rezba o’lchamidan keyin yoziladi. Misol:
LH
G
2
1
1
- truba
silindrik rezba, rezbani o’lchami
2
1
1
dyum, chap rezba.
