Ikki toblab, past temperaturada bo‘shatish

Sementitlash haroratining o‘zidayoq toblash va past temperaturada 
bo‘shatish. 
Bu usul faqat sirtqi qatlam qattiq bo‘lsa kifoya, kelgan mexanik xossalari 
baribir detallarga ishlatiladi. Sovuq bilan ishlash qoldiq austenitni ko‘p qismini 
martensitga aylantiradi – sirt qattiqligini oshiradi. 
Sementitlangan detallar qattiqligi HRS = 58-62, o‘zaginikini HRS = 25-35. 
 Po‘latlarni azotlash 
Detal yuza zonasini azot bilan diffuzion to‘yintirish azotlash deyiladi. 
Azotlash mashina detallarini ishqalanib yeyilishga chidamliligini va baquvvatlik 
(bardoshlik) chegarasini ko‘tarish uchun qo‘llaniladi: tirsakli val, tsilindr 
gilьzapari, chervyaklar, tishli g‘ildiraklar va h.k. 
Detallar azotlashdan oldin toblanadi, yuqori bo‘shatiladi, toza (yakuniy) 
ishlanadi. 
Azotlash 
germetik 
– zich yopiladigan mufelь pechlarida yoki 
konteynerlarda 500-600
0
S haroratida olib boriladi. Mufelga ma’lum tezlikda 
ammiak (NH
3
) yuboriladi: ammiak parchalanadi:
2NH
3
=2N+3H
2
; 
Ajralgan atomlar ammiak metall yuziga adsorbtsiyalanadi va uning kristallik 
panjarasiga diffuziyalanadi. Nitridlar hosil bo‘lishi natijasida struktura va mexanik 
xossalari o‘zgaradi. 

Uglerodli po‘latlarni azotlashda po‘lat tarkibidagi uglerod miqdori ortishi 
bilan azotni diffuziyalanish tezligi pasayadi. 
Azotlashda G‘e – N tizimida quyidagi fazalar hosil bo‘lishi mumkin. 
1. α- faza - bu azotni α - temirdagi qattiq eritmasi. 
2. γ- faza - bu azotni γ - temirdagi qattiq eritmasi. 
3. γ 
1
- faza – temir nitrid – G‘e
4
N 
4. ε – faza – bu temirni G‘e
2
N tarkibli nitridi. 
Azotlangan po‘lat yuza qatlami ε – fazali bo‘lsa, u suv va atmosfera 
sharoitida zangbardosh bo‘ladi. ε va γ 
1
fazali qatlamlar nisbatan yuqori qattiqlikka 
ega emas (HV=450-550). Ancha – muncha qattiqlikka ega maxsus legirlangan 
po‘latlarni (Sr, Mo, Al, V, Ti bilan) azotlash yo‘li bilan olinadi. Bu legirlovchi 
elementlar nitrid hosil qiluvchi elementlardir. 
Po‘lat 38X2MYuA po‘latini azotlanagandan so‘ng yuqori qattiqlik va 
ishqalanib yeyilishga qarshilik olinadi: HV=1200. 
Azotlash jarayoni ancha uzoq vaqtni talab qiladigan operatsiya. Masalan, 
38X2MYuA po‘latida azotlangan qatlam qalinligi t=0,5mm olish uchun harorat 
500-520 
0
S da 55 soat ushlab turish kerak. 

Download 0,97 Mb.