• Detallarni metallar va nometallar bilan diffuzion to‘yintirish
  • Sianlash  Po‘latdan yasalgan detal yuzini – sirtini bir vaqtning o‘zida ham uglerod,  ham azot bilan diffuzion to‘yintirish jarayoni tsianlash




    Download 0,97 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet4/12
    Sana10.12.2023
    Hajmi0,97 Mb.
    #114932
    1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   12
    Bog'liq
    7-modul. Po‘latlarni kimyoviy-termik ishlash. Rеja

    Sianlash 
    Po‘latdan yasalgan detal yuzini – sirtini bir vaqtning o‘zida ham uglerod, 
    ham azot bilan diffuzion to‘yintirish jarayoni tsianlash deb ataladi. Bu usulni bir 
    qancha avzalliklari bor. Masalan, azot uglerodni diffuziyalanishini kuchaytiradi: 
    diffuziyalash 
    haroratini 
    930-950
    0

    dan 
    850
    0
    gacha 
    pasaytiradi 
    va 
    tsementitlangandek uglerodga to‘yinadi. Bu holda austenit donalarini o‘sishi 
    kamayadi va ozgina shamollatib shu yerni o‘zida darrov toblash mumkin. Bu 
    jarayonni nitrotsementitlash deb ataladi, chunki, dastlabki muhit tsementitlovchi 
    gaz bilan 3-5% NH

    ning aralashmasidir; diffuzion zonada karbonitridlar hosil 
    bo‘ladi. Nitrotsementitlangan qatlam yeyilishga va karroziyaga yaxshi qarshilik 
    ko‘rsatadi. 
    Nitrotsementitlash avtomobilsozlikda va traktorsozlikda keng qo‘llaniladi: 
    jilvirlanmaydigan detallarni yuzalarini mustahkamlash uchun ishlatiladi.
    Tsianlashni jiddiy kamchiligi bor: - tsianli tuzlarning zaharliligi. Bu 
    mehnatni muhofaza qilishni, tashqi muhitni himoya qilishni – saqlashni taqozo 
    qiladi. 
    Shu nuqtai nazardan azot va uglerod bilan to‘yintirishni past haroratli 
    jarayoni qo‘llaniladi, ya’ni zaharli emas tuzlar eritmasida olib boriladi. Zaharli 
    emas tuzlar: tsianitlar va karbanatlardir. 
    Tez kesar po‘latidan yasalgan keskichlarni turg‘unligini oshirish uchun 
    toblab yuqori bo‘shatilgandan so‘ng karbonitratsiya qilinadi. Jarayon rejimi: eritma 
    harorati – 530-570
    0
    S; ushlab turish vaqti 5-30 minut. 


    Detallarni metallar va nometallar bilan diffuzion to‘yintirish 
    Sanoatda detal yuzalariga har xil talablar qo‘yiladi. Bularni amalga oshirish 
    uchun detal yuza qatlamlari turli materiallar bilan diffuzion to‘yintiriladi. Detal 
    yuza qatlamlarini har xil metall va metall emas materiallar (Cr, Al, Mo, W, Si, S) 
    bilan to‘yintirish jarayoni diffuzion to‘yintirish yoki diffuzion legirlash deyiladi.
    Detalning sirtqi qatlami xromga to‘yintirilsa, bu jarayon diffuzion xromlash 
    deb, alyuminiyga to‘yintirilsa, diffuzion alyuminiylash deb ataladi. 
     Xromlash 
    Xrom 
    bilan 
    to‘yintirilgan 
    qatlam 
    qattiq 
    yeyilishga 
    chidamli, 
    karrroziyabardosh va olovbardosh bo‘ladi. Xromlash ham 3 xil muhitda olib 
    boriladi: qattiq, suyuq, gaz. 
    Qattiq muhitda xrom bilan diffuzion to‘yintirishda detallar aralashma (60-
    65% ferroxrom, 30-35% giltuproq-alyuminiy oksidi, 5% xlorid kislota) solingan 
    yashikka joylashtiriladi. Qopqog‘i maxkam berkitilib, suvalib, qizdiriladi: 1050-
    1150

    S, 12-15 soat ushlab turiladi, so‘ngra 700-600

    S haroratgacha pech bilan 
    birga sovitiladi, shundan keyin havoda sovitiladi. 
    Suyuq muhitda xromlashda aralashma sifatida 20% xrom xloridi CrCl
    2
    va 
    80% bariy xloridi VaCl
    2
    aralashmasi ishlatiladi. Parchalanishdan ajralib chiqqan 
    xrom 950-1100
    0
    S haroratda sirt qatlamiga diffuziyalanadi. 4 soat davomida 0,04-
    0,1 mm. Qalinlikda diffuziyalanadi. 
    Gaz muhitida xromlashda detallar xrom solingan retortaga joylashtiriladi. 
    Retorta 950- 1050

    S ga qizdirilgach undan vodorod xlorid aralashmasi o‘tkaziladi. 
    Kam uglerodli po‘latlarni xromlashgan qatlami qattiqligi uncha katta emas: 
    HV=200-250. Lekin, ko‘p uglerodli po‘latlarniniki ancha yuqori HV=1380. 
    Shular kabi detal yuzalarini siliytsiylash (kremniy bilan to‘yintirish), 
    sulьfidlash (oltingugurt bilan to‘yintirish), bor bilan to‘yintirish va boshqa 
    kimyoviy-termik ishlash usullari ham sanoatda keng qo‘llaniladi.

    Download 0,97 Mb.
    1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   12




    Download 0,97 Mb.
    Pdf ko'rish

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



    Sianlash  Po‘latdan yasalgan detal yuzini – sirtini bir vaqtning o‘zida ham uglerod,  ham azot bilan diffuzion to‘yintirish jarayoni tsianlash

    Download 0,97 Mb.
    Pdf ko'rish