117
V BOB 3-MAVZU
Vodorodning xossalari va ishlatilishi
O‘rganiladigan natijalar
• Fizik
xossalari;
• Kimyoviy xossalari;
• Ishlatilishi.
Ikkita kolbada rangsiz va hidsiz
gazlar mavjud. Qaysi kolbada kislo-
rod va qay birida vodorod borligini
qanday aniqlash mumkin?
Oddiy
sharoitda vodorod rangsiz, hidsiz gaz, eritu-
vchilarda deyarli erimaydi. Kuchli siqilgan va sovitilganda
suyuq holatga o‘tadi. Suyuq vodorod -253 °C da qaynay-
di, -259 °C da sovitilganda qattiq vodorod hosil bo‘ladi.
Gazsimon vodorod bir qator o‘ziga
xos xususiyatlarga
ega.
Radiusining kichikligi tufayli vodorod atomlari va
mole kulalari kauchuk, shisha va hatto metallarga kirib
borishi mumkin. Platina, palladiy, nikel kabi ba’zi
metal-
lar vodorodni eritishga qodir. Bu telefonlar, kompyuterlar
va pleyerlarda qo‘llanadigan yuqori samarali nikel-metall
gidridli batareyalarni yaratishga imkon berdi.
Vodorod eng yengil gaz bo‘lib, havodan ancha yengil.
Vodorodning yengilligi uni
havo kemalari va havo
shar larini to‘ldirish uchun ishlatishga imkon berdi, ammo
uning portlovchi xususiyatlari tufayli bu maqsadlar uchun
vodoroddan foydalanish to‘xtatildi.
Vodorodning olinishi va uning xossalarini sinash
1. Kislorod bilan o‘zaro ta’siri
Sof vodorod kislorodda yengil xarakter-
li “pax” tovushi bilan yonadi.
Havo bilan
ifl oslangan vodorod xarakterli “uvillagan”
ovoz bilan portlaydi.
Vodorod va kislorodning 2 : 1 hajm nis-
batidagi aralashmasi “qaldiroq gaz” deb
ataladi, u yoqilganda kuchli portlash sodir
bo‘ladi. Vodorod bilan tajriba o‘tkazishdan
avval, portlash oldini olish uchun uning to-
zaligini tekshirish kerak. Vodorod alangasi
deyarli rangsiz.
Vodorod yondirilganda suv
hosil bo‘ladi:
2H
2
+ O
2
→2H
2
O
Vodorod kislorodda katta miqdorda is-
siqlik chiqishi bilan yonadi, vodorod-kislo-
rod alangasining harorati 2880 °Cga yeta-
di.
