-bob. Avtomatikaning texnik vositalari va funksional

Download 2,39 Mb. Pdf ko'rish
bet	3/73
Sana	17.11.2023
Hajmi	2,39 Mb.
	#100404

1 2 3 4 5 6 7 8 9 ... 73

Bog'liq
avtomatikani texnik vositlar

1-bob. Avtomatikaning texnik vositalari va funksional
elementlari xaqida umumiy tushunchalar

1.1. Avtomatik nazorat qilinadigan kattaliklar xaqida tushuncha
Нozirgi davrda xalq xo’jaligi sohalarini avtomatlashtirish jarayonlarida 3000
dan ortiq fizik kattaliklar va texnologik ko’rsatkichlarni nazorat qilish kerak
bo’ladi. Qishloq xo’jaligini avtomatlashtirishda barcha nazorat qilinadigan
kattaliklar va ko’rsatkichlar asosan besh guruxga bo’linadi: teploenergetik
ko’rsatkichlar; elektroenergetik ko’rsatkichlar; mexanik ko’rsatkichlar; kimyoviy
tarkibi va fizikaviy tuzilishi.
Тeploenergetik ko’rsatkichlarga: xarorat, bosim, satx va sarf kabi kattaliklar,
elektroenergetik ko’rsatkichlarga: o’zgarmas va o’zgaruvchan tok va kuchlanish,
aktiv reaktiv va to’la quvvat, quvvat koeffitsiyenti, chastota, izolatsiya qarshilig,
mexanik ko’rsatkichlar: burchak tezlanish, deformatsiya, kuch, aylanish
momentlari, detallar soni, materiallar qattiqligi, tebranish, massa, kimyoviy
ko’rsatkichlar: konsentratsiya, kimyoviy tuzilishi va tarkibi va fizikaviy kattaliklar:
namlik, elektr o’tkazuvchanlik, zichlik, yumshoqlik, yoritilganlik va kabilar
kiradi.
Nazorat qilinadigan kattaliklar bilan o’zgartirgichlar va signallarning
strukturaviy bog’lanish sxemasi 1.1- rasmda keltirilgan.
Bajariladigan vazifalariga qarab avtomatlashtirishni quyidagilarga ajratish
mumkin: avtomatik nazorat, avtomatik ximoya, avtomatik boshqarish,
avtomatik rostlash.
Avtomatik nazorat o’z navbatida avtomatik signalizatsiya, avtomatik
o’lchash, avtomatik saralash va avtomatik axborotni yig’ishga ajratiladi.
Avtomatik signalizatsiya xizmatchilarni, texnologik jarayon ko’rsatkichlari
chegaraviy ko’rsatkichlarga yaqinlashganlik haqida axborot beradi. Avtomatik
o’lchash texnologik jarayonni asosiy ko’rsatkichlarini maxsus asboblarga uzatib
berishga xizmat qiladi. Avtomatik saralash maxsulotni og’irlik o’lchamlari, rangi

16
va boshqa fiziko-mexanikaviy xususiyatlariga qarab ajratishga xizmat qiladi.
Avtomatik axborotni yig’ish texnologik jarayon o’tishi, maxsulotni sifati, soni va
boshqa ko’rsatkichlari xaqida ma’lumot yig’ishda xizmat qiladi.
Avtomatik ximoya normal va xalokat xolatlarida qo’llaniladi. Bu holda
himoya vositalari jarayonni to’xtatib yoki avtomatik ravishda ushbu xolatlarni
chetlashtirishga xizmat qiladi.
Тeploenergetik
ko’rsatkichlar
Тabiiy chiqish
signali
O’lchash o’zgartirkichlar
1.1- rasm. O’lchash o’zgartirgichlarining strukturaviy
bog’lanish sxemasi.

Download 2,39 Mb.

1 2 3 4 5 6 7 8 9 ... 73

Download 2,39 Mb.

Pdf ko'rish