• §2. Formalizatsiya metodi
  • Abdujabbor muhammadiyev




    Download 6,82 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet18/243
    Sana27.11.2023
    Hajmi6,82 Mb.
    #106679
    1   ...   14   15   16   17   18   19   20   21   ...   243
    Bog'liq
    Huquqiy informatika (Abdujabbor Muhammadiyev)

    M a n tiq iy
    m o d e lla r
    Informatika hozirgi zamon formal mantig'i va mantiqiy xulosal- 
    arni tahlil qilish chambarchas bog'liq. Mantiqiy modellardan fikr- 
    mulohazalarni modellashtirish, avtomatika sxemalarini mantiqiy 
    tavsiflash va translyatorlarni yaratishda foydalaniladi. Shundan 
    so'ng bu modellardagi axborotlarga ishlov berish algoritmlari, 
    yaratilgan modeldagi axborotlarni belgilarda ifodalashning muayy­
    an turlari ishlab chiqiladi.
    Mantiqiy modellashtirishga imitatsion modellashtirish yaqin turadi
    - real obyektlarda, bu obyektlarning hisoblash mashinalarida 
    qo'llanadigan modellarida sodir bo'luvchi jarayonlarni aks etti- 
    rishning maxsus usullari yaratiladi va ulardan foydalaniladi.
    Nazariya shuningdek grafik va verbal modellarni ham farqlaydi.
    §2. Formalizatsiya metodi
    Formalizatsiya - bu huquqiy hodisaning mazmunini uning shak- 
    lini tahlil qilish orqali aniqlash va aniqlashtirishdir. Formalizatsiya 
    tushunchasi shakl tushunchasi bilan chambarchas bog'liq bo'lib, 
    ana shu tushunchadan kelib chiqqan. Formalizatsiya metodi hu­
    quqiy hodisalarning shaklini ajratishga asoslanadi. Ma’lum for­
    malizatsiya darajasi huquq tizimining o'ziga, huquq normalariga va 
    huquqiy munosabatlarga ham xosdir.
    Huquq formal tizim hisoblanadi. Bu terminologiyaning umumiyli- 
    gi, tushunchalaming aniqligi, qonun hujjatlarida normativ ta’riflardan 
    keng foydalanilishiga doir talablarda o'z ifodasini topadi.
    Bu formalizatsiyaning birinchi pog'onasi bo'lib, u vujudga kel- 
    uvchi barcha vazifalami hal qilish uchun asos yaratmaydi.
    www.ziyouz.com kutubxonasi


    Umumiy huquq nazariyasida «huquq normalarini formalizatsiya 
    qilish» deb atalgan yo'nalish mavjud. Huquq normasini formalizat­
    siya qilish - bu uning mantiqiy tuzilishini aniqlash demakdir. 
    Buning uchun eng awalo matematik va deontik tildan foydalanish 
    talab etiladi.
    Huquqiy informatikada empirik ma’lumotlarni formalizatsiya qil­
    ish vositalari vazifasini:
    matematik metodlar, ramzlar va standartlashtirilgan belgilar
    mantiq, shu jumladan matematik mantiq usullari; 
    maxsus kodlar (axborotlarni kodlashtirish); 
    ijtimoiy mezonlash, statistik metodlar bajaradi. 
    Formalizatsiyadan huquqiy axborotlami EHM xotirasiga kiritish- 
    da foydalaniladi. Axborot dastlab formal ko'rinishda taqdim etilishi 
    va kodlashtirilishi lozim. Sun’iy intellekt g'oyalarini qo'llash maqsa- 
    dida yuridik bilimlar bazalarini tashkil etishda freymlar tili deb 
    ataladigan maxsus tildan foydalaniladi.
    Informatikada formal tizim tushunchasi ishlab chiqilgan va 
    qo'llaniladi. Formal tizim - bu boshlang'ich obyektlarni va yangi 
    obyektlar qurish qoidalarini tavsiflash yo'li bilan obyektlar to'plamini 
    yuklovchi belgilar modelidir. Obyektlar deganda vaziyatlar, holat- 
    lar, har xil tizim va tuzilmalarning belgilardagi ya grafik ifodalari 
    tushuniladi.
    Formal grammatikalar nazariyasi informatika uchun prinsipial 
    ahamiyatga ega. Formal grammatikalar dasturlashtirish tillarini 
    tavsiflash va translyatorlar, ya’ni vositachi tillami tuzishning asosiy 
    vositasi bo'lib xizmat qiladi.

    Download 6,82 Mb.
    1   ...   14   15   16   17   18   19   20   21   ...   243




    Download 6,82 Mb.
    Pdf ko'rish