2.3. Pedagogik natijalar
Shakllantiruvchi eksperiment davomida biz tomondan “Kimyoviy muvozanat" mavzusida prezintatsiyalar yaratildi. Bunda har bir ma’lumot rangli slaydlar tovush va video bilan, animatsiya qo‘shilib namoyish qilindi. Bu diqqatni uzoq vaqt tutib turishga yordam beradi. Dars mazmunli, qiziqarli, emotsional ko‘rgazmali o‘tdi. Yangiliklar o‘quvchilarda fanga qiziqishini uyg‘otdi. Darsda sinf bilan muloqot to‘xtovsiz bo‘ldi. O‘quvchilar turli faoliyatlarda tinglash nutq faoliyati, o‘quv taxtasida ishlash, individual va kollekttiv ishni qo‘shilishi masalalar yechishda o‘quvchilar o‘qituvchi va o‘rtoqlarini diqqat bilan tingladilar. Eksperiment davomida sinfga bilimlarni nazorat qilish maqsadida test topshiriqlari beriladi “Kimyoviy muvozanat ” mavzu bo‘yicha texnika vositalaidan foydalanilgan holda .
“Kimyoviy muvozanat” mavzusi bo‘yicha test:
1. Fe(q) + H2O(g) = FeO(q) + H2(g). Qaytar reaksiyaning muvozanat holatidagi moddalarning konsentratsiyalari [H2O] = 2,4 mol/l, [H2] = 0,12 mol/l bo‘lsa, shu reaksiya uchun muvozanat konstantasini hisoblang.
A) 0,24 B) 0,05 C) 1,0 D) 0,5
2. H2 + N2 = NH3 reaksiyasining muvozanat holati uchun quyidagilar ma’lum: [H2] = 2,5 mol/l; [N2] = 0,04 mol/l va [NH3] = 0,60 mol/l. Reaksiyaning muvozanat konstantasini va vodorod hamda azotning boshlang‘ich konsentratsiyalarini hisoblang.
A) 2,5; 3,1; 0,24 B) 2,0; 2,0; 0,2
C) 1,0; 2,5; 0,25 D) 0,58; 3,4; 0,34
3. Kimyoviy jarayon tenglamasi A + 2B = 2C bilan ifodalanadi. Jarayonda moddalarning muvozanat kontsentratsiyasi tegishli ravishda (mol/l): [A] = 0,12; [B] = 0,24 va [C] = 0,295 ga teng. Shu jarayonning muvozanat konstantasi qanchaga teng ?
A) 42,7 B) 24,6 C) 30,2 D) 12,6
4. 2SO2 + O2 = 2SO3 reaksiyasida muvozanat sharoitida [SO2] = 2,35 mol/l; [SO3] = 8,85 mol/l va [O2] = 8,02 mol/l bo‘lsa, reaksiyaning muvozanat konstantasi qanchaga teng bo‘ladi?
A) 2,0 B) 2,3 C) 2,6 D) 1,8
5. Ushbu CO + O2 ↔ CO2 reaksiyada moddalarning muvozanat konsentratsiyalari tegishli ravishda 0,4; 0,4 va 0,4mol/l ga teng bo‘lsa muvozanat konstantasini toping.
A) 3 B) 5 C) 1 D) 2,5
6. 410oC da vodorod va yodning 68%i vodorod yodidga o‘tadi. Shu temperaturada reksiyaning muvozanat konstantasi nechaga teng bo‘ladi?
A) 40,1 B) 50,28 C) 12,6 D) 18,1
7. SO2(g) + NO2(g) = SO3(g) + NO(g) reaksiyada SO2 va NO2 ning dastlabki konsentratsiyasi 5 va 6 mol/l bo‘lsa, NO2 ning muvozanat konsentratsiyasini (mol/l) hisoblang. (KM=1).
A) 6,00 B) 2,73 C) 2,14 D) 3,27
8. NO + O2 = NO2 reaksiya hajmi 0,01 m3 bo‘lgan idishda olib borildi. Kimyoviy muvozanat qaror topganda (Km=1) 3 mol NO2 hosil bo‘ldi. NO ning boshlangich konsentratsiyasi 0,6 mol/i bo‘lsa, muvozanat qaror topishi uchun kislorod miqdorining
(mol) necha foizi sarflangan?
A) 13,04 B) 10,5 C) 9,56 D) 17,78
9. A(g) + B(g) = C(g) + D(g) reaksiya uchun A moddadan 0,8 mol olindi va muvozanat qaror topganda (K=1) C moddadan 0,6 mol hosil bo‘ldi. Reaktorning hajmi 2 litr bo‘lsa, B ning boshlang‘ich konsentratsiyasini (mol/l) toping.
A) 0,9 B) 0,3 C) 1,8 D) 1,2
10. N2 + H2 = NH3 reaksiya hajmi 0,012 m3 bo'lgan idishda olib borildi. Kimyoviy muvozanat qaror topganda moddalarning konsentratsiyasi mos ravishda 3,5; 4,5 va 2,5 mol/l ni tashkil etdi. Boshlang‘ich moddalar miqdorini (mol) hisoblang.
A) 3,75; 1,25 B) 8,25; 4,75 C) 45; 15 D) 99; 57
11. Reaksiyaning tezligini 128 marta oshirish uchun temperaturani necha °C ga oshirish kerak?
A) 60 B) 40 C) 70 D) 50
12. CO(g) + H2O(g) = CO2(g) + H2(g) reaksiya hajmi 0,005 m3 bo‘lgan idishda olib borildi. Kimoviy muvozanat qaror topganda moddalarning konsentrat-siyasi [CO] = 0,1; [H2O] = 0,4; [H2] = 0,2 mol/l bo‘lsa, boshlang‘ich moddalarning miqdorini (mol) toping.
A) 0,1; 0,4 B) 0,3; 0,6 C) 1,5; 3,0 D) 0,5; 2,0
Javob birinchi va ikkinchi qatordagi elementlar orasidagi moslikni toping. Test natijalari bo‘yicha quyidagi kattaliklarga ega bo‘lindi: o‘zlashtirish bilimlarni o‘zlashtirish koeffitsienti. O‘zlashtirish formula (1) bo‘yicha hisoblandi.
Y = (K₅ + K₄ + K₃) · 100%,
N
K₅ - baholar soni “5”
K₄ - baholar soni “4”
K₃ - baholar soni “3”
N - o‘quvchilar soni
O‘zlashtirish qiymatlari va test natijalari 3.1 jadval va 3.1 sxemada keltirilgan.
3.1 Jadval - o‘quvchilar bilimi baholari
O‘quvchi-lar soni
|
Test nomeri
|
Baholar
|
O‘zlashtirish
|
2
|
3
|
4
|
5
|
n№
|
n%
|
n№
|
n%
|
n№
|
n%
|
n№
|
n%
|
25
|
1
|
33
|
112
|
110
|
440
|
88
|
332
|
44
|
16
|
88%
|
2
|
22
|
8
8
|
99
|
3 36
|
9
9
|
336
|
55
|
220
|
92%
|
Sxemada testni bajarish natijalari.
Test natijalari (3.1 jadval va 3.1 sxema) o‘zlashtirish darajasi o‘sishni dinamikasini ko‘rsatadi. Bu ma’lumot quyidagilarni ko‘rsatadi: - kimyo darslarida kompyuter texnologiyalaridan foydalanish bo‘yicha metodik qo‘llanmalaridan foydalaniladi. Test topshiriqlarni bajarish to‘g‘riligini baholash kriteriyasi bilimlarni o‘zlashtirish koeffitsienti bo‘lib xizmat qiladi. bilimlarni o‘zlashtirish koeffitsienti (№2) formula bo‘yicha hisoblanadi:
Ko‘. z = P
m∙n
P - to‘g‘ri javoblar soni
m- hamma savollar soni
n- o‘quvchilar soni [31].
Bilimlarni o‘zlashtirish koeffitsienti hisob - kitob natijalari 3.2 jadvalda keltirilgan.
3.2 jadval - Testni bajarish natijalari
№ savol
|
O‘quvchilar javobi soni
|
Bilimlar o‘zlashtirish koeffitsienti
|
Test №1
|
Test №2
|
Son
|
%
|
Son
|
%
|
Son
|
%
|
Son
|
%
|
Shundan
|
To‘g‘ri
|
Noto‘g‘ri
|
To‘g‘ri
|
Noto‘g‘ri
|
Test №1
|
Test№2
|
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
|
19
17
21
17
22
19
20
22
20
21
|
76
68
84
68
88
76
80
88
80
84
|
6
8
4
8
3
6
5
3
5
4
|
24
32
16
32
12
24
20
12
20
16
|
22
23
24
22
24
22
20
24
19
|
88
92
96
88
88
96
76
80
96
89
|
3
2
1
3
3
1
3
5
1
6
|
12
8
4
12
12
4
24
20
4
11
|
0,76
0,68
0,84
0,68
0,88
0,76
0,80
0,88
0,80
0,84
|
0,88
0,92
0,96
0,88
0,88
0,96
0,76
0,80
0,96
0,89
|
O‘rtacha qiymat
|
19,8
|
79,2
|
5,2
|
20,8
|
22,2
|
88,8
|
2,8
|
11,2
|
0,79
|
0,89
|
Jadvaldan ko‘rinib turibdiki multimedia vositalarini qo‘llash bo‘yicha metodik qo‘llanmalardan foydalanish ta’lim sifatini oshirishga imkon beradi, uni ko‘rgazmali va to'liq qiladi. Bunda yangi bilimlar, ko‘nikmalarni korreksiyalash mumkin. Ular kimyoni o‘rganishga qiziqishni oshiradi, aqliy operatsiyalar bajarishga: analiz, sintez, umumlashtirish, taqqoslash, klassifikatsiyalashga imkon beradi va jarayonni jonlantiradi.
Xulosa
Ushbu kurs ishimda ta’lim tizimiga axborot texnologiyalarini joriy qilishda quyidagi effektlar kuzatiladi:
- kimyoviy muvozanat va unga ta'sir etuvchi omillar
- kimyoviy muvozanat mavzusi asosida test
ta’lim motivatsiyasini oshishi,
o‘quvchilarda ma’lumotlar dunyosini shakllantirishi,
o‘zlashtirishning o‘sishi,
sinfning jamoa bo‘lib shakllanishi,
o‘quvchilarning kasbni to‘g‘ri tanlashi,
qiyinchiliklardan qo‘rqmaslik,
o‘z imkonoyatlarini to‘g‘ri baholash,
ishni oxiriga yetkazish,
mustaqillikni rovojlantirish,
neordinar qaror(bir xil bo‘lmagan qaror) qabul qilish.
Kimyoviy muvozanat mavzusi bo‘yicha natijasi ijobiy bo‘ldi. O‘zlashtirish va ta’lim sifati oshdi. Shuning uchun taklif qilingan metodik qo‘llanmalar noorganik kimyo bo‘yicha ham ayrim darslarni o‘tkazish uchun qo‘llasa bo‘ladi, bu esa ta’limni rivojlantiruvchi, tarbiyaviy va ta’limiy funksiyalarni oshirishga imkon beradi.
Informatsion texnologiyalar rolini aniqlash uchun bilimlar sifati oshishi bo‘yicha aniq monitoring sistemasi zarur. Monitoring o‘quv jarayonida informatsion texnologiyalar ta’sirini o‘quv jarayoniga ta’sirini, ta’lim sifatini va o‘quvchilar bilimi sifatiga ta’sirini sinashga imkon beradi. Bu maktabning keyingi perspektiv rivojlanishiga ta’sir ko‘rsatadi.
|
