qiyoslash mumkin. Bu davrda androgen miqdori juda ka-
mayib, estrogen eng ko‘p miqdorda ajralib chiqarila bosh
laydi. Odamning ruhiyati ham eng yaxshi darajada bo‘la-
di. Bu bosqichda qizlarning o ‘ziga ishonganhgi siklning
boshqa davrlariga qaraganda eng yuqori darajada bo‘ladi.
Bu kunlar, qizlar uchun eng ko‘p quwatga, zavq-shavqqa
to ‘lgan, atrofdagilar bilan do‘stona munosabatda bo‘lgan
va o ‘z-o‘zini baholash darajasi ko'tarilgan vaqtlardir. Davr
o ‘rtalariga borib optimizm o ‘zining eng yuqori cho‘qqisi-
ga yetadi. Bu «yoz» kunlarida
qizlarning atrofdagilar,
ayniqsa, qaram a-qarshi jins vakillari bilan bo ‘ladigan
munosabatlari eng a ’lo darajada bo'ladi. Tabiatda issiq
yoz o‘m ini o‘zining izg‘irin shamollari bilan kuz egalla-
ganidek, menstrual siklning uchinchi haftasida organizm
uchun quw at manbai bo‘lgan estrogen miqdori kamayib,
androgenning ajralib chiqishi kuchaya boradi. U estrogen
ta ’sirini
kamaytirib, hayz ko'rish boshlanishi oldidan
ruhiy siqilish holatini yuzaga keltiradi, organizmni qishga,
ya’ni, navbatdagi menstruatsiyaga tayyorlaydi. Bu davrda
0
‘smir qizlar ruhiyatida tajanglik, jizzakilik,
befarqlik,
o ‘z -o ‘ziga nisbatan ham, atrofdagilarga nisbatan ham
ishonchsizlik ortib boradi. 0 ‘z-o ‘zini baholash darajasi
keskin pasayadi. Bu holat qizlarda nafaqat noqulaylik
hissini, balki «Men hech kimga kerak emasman!»,
«Naqadar xunukman», degan fikrlarni ham tug‘diradi.
Bunday fikr, bunday baho o ‘smir qiz uchun qay darajada
og‘ir ekanligini faqat shu
holatni boshidan kechirgan-
largina his qila olishi mumkin. Ayni shu davrda atrofda-
gilar, sinfdoshlari, o ‘qituvchilar, ota-onalar tomonidan
o ‘smir qiz shaxsiyatiga taalluqli bo‘lgan arzimagan gap
ham unga o ‘ta haqoratdek tuyulishi va fojeali oqibatlarga
olib kelishi mumkin. Bu holat
hafta davomida kuchayib
boraveradi. T o‘rtinchi hafta menstruatsiya sikli bosh-
langanda esa bu holatlar yanada kuchayadi. Bu davrda
o ‘smir qizlarning o‘z-o‘zini baholash darajasi nihoyatda
pasayib, ular nafaqat atrofidagilami, hatto o‘z-o‘zini ham
yom on ko‘rib ketadilar. 0 ‘zlarini o ‘ta noqulay, o ‘ta
xunuk, yolg‘iz, hech kimga kerak emas deb his qiladilar.
Ayni shu vaqtlarda o ‘z ruhiyatida, organizmida ro‘y be-
rayotgan bunday o ‘zgarishlaming asl
sababi va mohiyatini
tushunib yetmagan ayrim o ‘smirlar atrofidagilar bilan
bo'ladigan o ‘zaro munosabatlarining buzilishiga, ayrim
'4 9
noxush hodisalarning sodir etilishiga yo‘l qo'yishlari
mumkin.
Jinsiy balog‘atga yetish davrida o ‘smir organizmida,
uning mhiyatida ro‘y beradigan bunday tabiiy o'zgarish-
lardan xabardor bo‘lish, ulaming sabablari, kechishi haqi
da aniqroq m a’lumotlarga ega bo'lish «o'smirlikdek»
oe‘ir. murakkab davming jiddiy, salbiy asoratlarsiz kechi-
shini ta ’minlaydi. Buning uchun birinchi navbatda shu
o'smirlarning
yaqin kishilari, ota-onasi, o ‘qituvchilari
hozirgi kun o ‘smir psixologiyasi, psixofizilogiyasi masa
lalariga oid eng zamonaviy ihniy m a’lumotlardan xabar
dor bo‘lishi va o ‘smirlar bilan o ‘zaro munosabatlarda
ulardan o‘rinli foydalana olish malakalariga ega bo‘lish-
lari lozim.
