| Fuqarolarning qonun va sud oldida tengligi printsipi. O‘zbekiston Respublikasida odil sudlov fuqarolarning qonun va sud oldidagi tengligi asosida amalga oshiriladi.
Odil sudlovlik sohasida bu printsip fuqarolik ishlarining sudda ko‘rilishida barcha fuqarolarning jinsi, irqi, millati, tili, dini, ijtimoiy kelib chiqishi, e’tiqodi, shaxsiy va ijtimoiy mavqeidan qat’iy nazar qonun va sud oldida teng darajada bo‘lishlari bilan belgilanadi (FPKning 6-moddasi va “Sudlar to‘g‘risida”gi qonunning 5-moddasi).
Barcha fuqarolar uchun sud ishlari yagona tartibda amalga oshiriladi. Fuqarolik ishlarining taalluqligi, ya’ni sudga yoinki biron bir tashkilotga, idoraga taalluqli bo‘lishligi bu printsipni o‘zgartirmaydi.
Fuqarolarning qonun va sud oldida tengligi printsipi ikki turdagi mazmunga ega. Bunda birinchidan, yagona, ya’ni hammaga birday bo‘lgan sud to‘g‘risidagi qoida ifodalansa, ikkinchidan, hammaga barobar tadbiq qilinadigan huquqning yagonaligi to‘g‘risidagi qoida o‘z ifodasini topgan.
Yagona sud to‘g‘risidagi qoida Shundan iboratki, Respublika-mizda millat, jins, ijtimoiy ahvol va boshqa holatlarga qarab ayrim shaxslarga muayyan imtiyozlar beradigan yoki huquqlarni kamsitadigan sudlar yo‘q. Konstitutsiyamizda, sudlar to‘g‘risidagi qonunlarda belgilanganidek, sud tizimi yagona hisoblanadi va sudlar fuqarolar uchun bir xilda ish ko‘radilar.
Huquqlarning, jumladan protsessual huquqlarning ham yagonaligi to‘g‘risidagi qoida qonunlarning hamma teng tadbiq etilishini bildiradi.
O‘zbekiston Respublikasi fuqarolarning tengligini faqat rasmiygina emas, balki haqiqatda amalda belgiladi va faqat e’lon etish bilangina cheklanmay, barcha fuqarolarga Konstitutsiya bilan va boshqa qonunlar bilan o‘rnatilgan huquqlardan teng darajada, birdek foydalanish imkoniyatini ta’minladi. O‘zbekiston xalqining millatidan qat’iy nazar, ular O‘zbekiston Respublikasining fuqarolarini tashkil etadilar (Konstitutsiyaning 8-moddasi).
Shuning uchun fuqarolarning huquqlarini to‘g‘ridan-to‘g‘ri yoki boshqa biron usulda cheklashga yoxud aksincha ayrim fuqarolarga ularning irqi, millatga mansub bo‘lishiga, mulkiy, ijtimoiy holatiga, diniy e’tiqodlariga qarab biron-bir imtiyozlarning berilishiga yo‘l qo‘yilmaydi.
Fuqarolar huquqlarining tengligi-ularning huquqlari buzilganida huquqni buzuvchilar davlat, jamiyat, sud oldida teng darajada javobgarlikka tortilishi bilan ham belgilanadi. qonunlarni buzuvchi shaxslar xizmat vazifalaridan va ko‘rsatgan xizmatlarida qat’iy nazar, javobgarlikka tortiladilar.
Demokratik huquqiy davlat ko‘rishda kishilarning huquq va burchlari uyg‘unlashtirilgan tarzda ifodalanishi kerak. Fuqarolar va tashkilotlarning hech qaysilari faqat burchlargagina ega bo‘lib huquqlardan mahrum etilishiga va aksincha, huquqlardan foydalanib, majburiyatlardan, burchlardan, chetlanishlariga yo‘l qo‘yilmaydi. Kimda-kim qonun yoki shartnoma bilan olingan burchlarini bajarishdan bosh tortsa-qonun va sud himoyasidan foydalana olmaydi.
| 