|
-rasm. Volvoks-Volvox aureus ona koloniyasi ichidagi yosh koloniyalar.
Yoqali xivchinlilar (Choanoxivchina)-Bodo
|
| bet | 6/21 | | Sana | 08.02.2024 | | Hajmi | 2,12 Mb. | | #153125 |
Bog'liq AMALIY MASHGʻULOT MATERIALLARI3-rasm. Volvoks-Volvox aureus ona koloniyasi ichidagi yosh koloniyalar.
Yoqali xivchinlilar (Choanoxivchina)-Bodo
Bodo, geterotrof xivchinli, shakli va tana tuzilishiga ko'ra (4-rasm) avtotrof xivchinli - Xlamidomonadaga o'xshaydi. Uning bir hujayrali tanasi tashqaridan plazmatik membrana bilan qoplangan bo'lib, uning ostida sitoplazmani to'liq o'rab turgan oqsilli pellikula joylashgan. Pellicula egiluvchan bo’lib, hujayraning turli shakllga kiriishiga imkon beradi. Shuning uchun u ekzoskelet rolini o'ynaydi. U bir qancha bo’ylama chiziqlar va qisqaruvchi tolalardan iborat. Sitoplazma ichida ham bunday tolalar ham mavjud. Ular qisqarganda, tananing shakli o'zgaradi.
Bodo tananing old qismida joylashgan ikkita xivchin yordamida suvda harakat qiladi.
4-rasm. Bodoning tuzilishi
Xivchin tez aylanadi va tirgak kabi suvga buraladi, bodo esa asta-sekin bo'ylama o'q atrofida aylanadi. Bodo shu tarzda ancha "kuchli" harakat qiladi: 1 soniyada u tanasining uzunligidan uch barobar ko'p masofani suzishi mumkin.
Bodo xivchini tagida hujayra og'zi joylashgan. U oziq-ovqatlarni - bakteriyalarni, mikroskopik o'simliklarni va hayvonlarni - xivchinning aylanish harakatlaridan kelib chiqadigan suv oqimi bilan og'izga itaradi. Yutilgan oziq-ovqat zarrasi atrofida ovqat hazm qilish vakuolasi hosil bo'lib, unga ovqat hazm qilish shirasi ajraladi. Hazm qilingan oziq moddalar vakuoladan sitoplazmaga o'tadi va u erda metabolizm va tana qurilishi uchun ishlatiladi. O'zlashtirilmagan oziq-ovqat qoldiqlari bo'lgan vakuolalar hujayra og'ziga suzadi va tashqariga chiqariladi.
Bododagi ortiqcha suv va zararli moddalar qisqaruvchi vakuolada to'planadi, u hujayra og'zi orqali tashqariga chiqaradi.
Nafas olishi. Bodo suvda erigan kislorodni tanasi yuzasi orqali oladi. Kislorod ishtirokida organik moddalar oksidlanib, tananing hayoti uchun zarur bo'lgan energiyani hosil qiladi.
Ko'paytirish Yozda, qulay sharoitda, Bodo jinssiz - ikkiga bo'linib ko'payadi. Ko'payish yadroning bo'linishi bilan boshlanadi va har bir yadroda dastlabki (onalik) organizmning yadrosi kabi bir xil miqdordagi xromosomalar bo’ladi. Buning sababi, bir hujayrali organizmning bo'linishidan oldin, xromosomalar soni ikki baravar ko'payadi. Keyin hujayra bo’ylamasiga cho’zilish yo'li bilan ikkiga bo'linadi. Shunday qilib, yosh hujayralar ona individdan farq qilmaydi va undan genetik dastur nusxasi bilan bir xil xromosomalar to'plamini oladi.
5-rasm. Bodoning jinssiz ko’payishi
|
| |
