Andijon davlat universiteti falsafa kafedrasi dinshunoslik

Download 1,47 Mb. Pdf ko'rish
bet	6/132
Sana	17.01.2024
Hajmi	1,47 Mb.
	#139490

1 2 3 4 5 6 7 8 9 ... 132

Bog'liq
Dinshunoslik majmua 2023-2024-o\'quv yili pdf

Dinni falsafiy

Ilohiyot (teologiya)- bu muayyan bir dinning aqida va ahkomlari
sistemalarining majmuasidir. Teologiya-xudo haqidagi ta’limot degan ma’noni
bildiradi. Dinni ilohiy asosda tasnif etishda Tangrining insonlar turmush tarzidagi
roliga katta e’tibor qaratiladi. Ijtimoiy hayotdagi axloqiy masalalarda ilohiyot
Tangrining bilishni bosh omil deb tushuntiradi, ya’ni unda axloq manbai-Tangridir.
Biroq dunyoda yagona dinning mavjud emasligi barchaga ma’lum bo’lib, har bir din
o’zining ilohiy axloq normalari (teologik etika)ga ega ekan”
6
.
Dinni falsafiy asosda tadqiq etish haqida gap ketganda bir qator falsafiy
ta’limotlarni sanab o’tishimiz mumkin. Bular Deizm, panteizm, markstizm va
boshqalar.
Deizm - (lotincha) xudo demakdir. Deizm xudoni olamning shaxssiz birinchi
sababchisi demakdir. Deizm xudoni olamning shaxssiz birinchi sababchisi sifatida
mavjudligini e’tirof qiluvchi ta’limot bo’lib, u ilk marotaba Angliyada paydo
bo’lgan. Unga ko’ra olam yaratilgach, o’z qonunlariga tashlab qo’yilgan.
Panteizm (yunoncha) barisi xudo demakdir. Din falsafasiga oid ta’limotlardan
biri bo’lib, bu ta’limotga ko’ra, xudo shaxssiz ibtidodir. Panteizm borliq va xudoni
bir deb qaraydi, ya’ni unga ko’ra xudo tabiatdan tashqarida turmaydi.
Dinni ilmiy jihatdan tadqiq etishda bir qator uslubiy yondashuvlar mavjuddir.
Bular tarixiy, sosiologik hamda ruhiy (psixologik) uslubiy yondashuvlardir. Diniy
e’tiqod insonlarning ijtimoiy hayotda nimalar qilishi mumkin yoki
ta’qiqlanganligini axloqiy normalar orqali tushuntirib beradi.
5
Hasanov O`. O`zbekistonda davlat va din munosabatlari: diniy tashkilotlar, oqimlar, mafkuraviy kurshning dolzarb
yo`nalishlari. –T.: “Toshkent islom universiteti”, 2014. -12-13.
6
Jumaboyev R.Z. Ubaydullyev U. A. Jo`janov B.A. Konfliktologiya asoslari . T.: Т.: Akademiya, 2000, 79-b.

9
Xullas, har qanday diniy ta’limot muayyan bir qonuniyatlar tizimiga
asoslanadi. O’sha qonuniyatlardagi tamoyillar bir-biridan farq qilishi mumkin.
Lekin har bir dinda o’ziga xos qonuniyatlar mavjud bo’lib, ular bu tuzilishi jihatidan
diniy ta’limotlardagi ummiylikdan iborat. Ikkinchidan, diniy munosabatlar (qaysi
dinga qarashli bo’lmasin) aloxida mavjud bo’lmasdan, jamiyatdagi siyosiy, huquqiy,
ma’naviy va boshqa munosabatlar bilan bevosita bog`langan bo’ladi.

Download 1,47 Mb.

1 2 3 4 5 6 7 8 9 ... 132

Download 1,47 Mb.

Pdf ko'rish