Birinchidan, har qanday din ijtimoiy hodisa fenomen hisoblanib, diniy ong
ijtimoiy ong shakllaridan biridir;
Ikkinchidan, diniy tasavvur va e’tiqodlar jamiyat taraqqiyotining muayyan
ijtimoiy sharoitlari ta’sirida turli-tuman shakl kasb etgan;
Uchinchidan, ibtidoiy diniy tasavvurlardan tortib jahon dinlarigacha bo’lgan
dinlar evolyutsiyasini e’tirof etish dinshunoslik haqida to’g`ri ilmiy xulosa chiqarish
imkoniyatini beradi.
Yuqoridagi fikrlarga asoslanib, “Dinshunoslik” predmetini quyidagicha
ta’riflash mumkin:
Dinshunoslik kishilik jamiyati tarixiy taraqqiyotining muayyan bosqichida
paydo bo’lgan barcha din shakllarining ma’naviy, ijtimoiy, gnoseologik va
psixologik ildizlarini, ularning ta’limoti va marosimchiligi, ijtimoiy hayotdagi
mavqei va ijtimoiy funkstiyalarini ilmiy jihatdan o’rganuvchi fandir.
5
Dinshunoslikni o’qitishdan maqsad:
Birinchidan talabalarni din va diniy ta’limotlarning diniy talqinidan tashqari
ilmiy tushuncha, ta’limot, nazariya, falsafiy xulosalar bilan qurollantirishdan iborat.
Buning uchun hozirgi zamon fani yutuqlari asosida dinning kelib chiqishi,
evolyutsiyasi, hozirgi holati, insoniyatning ijtimoiy-iqtisodiy, siyosiy va ma’naviy
hayotida tutgan o’rni haqida ilmiy-nazariy ta’limotlar bilan qurollantirish ko’zda
tutiladi;
Ikkinchidan, O’rta Osiyoda, shu jumladan O’zbekistonda VIII asrdan boshlab
islom dini kirib kelganligi, xalqimiz turmush tarziga chuqur kirib borganligini
hisobga olib, uning shaxs, oila, jamiyat hayotida tutgan o’rni, madaniyat va
ma’naviyat, san’at va adabiyotni boyitishga qo’shgan hissasi xususida talabalarni
ilmiy-falsafiy bilimlar asosida fikr yuritishga o’rgatilishdan iborat;
Uchinchidan, ibtidoiy dinlardan tortib to jahon dinlarigacha bo’lgan
dinlarning shakllari, ta’limotlari, yo’nalish va oqimlari mazhab va sektalari haqida
umumiy ilmiy tasavvur hosil qilish orqali mustaqil falsafiy xulosalar chiqara olish
malakasini hosil qilishdan iborat;
To`rtinchidan, dinning jahon miqyosida ahamiyatini hisobga olgan xolda uni
siyosiylashtirish turli kelishmovchiliklar va ziddiyatlarni olib kelishini va buning
natijasida davlat xavfsizligi, fuqorolar osoyishtaligiga rahna soladigan
muammolarga zamin bo`lishi mumkinligiga e`tabor qaratish. Diniy ekstremizim va
fundamentalism kabi yot buzg`unchi g`oyalarga qarshi talabalarda g`oyaviy
immunitetni shakllantirish.
Beshinchidan, diniy bag`rekenglik jamiyat taraqqiyotining asosiy
tamoyillaridan biri ekanligi, Markaziy Osiyo zaminida qadimdan turli diniy
qarashlar va ta`limotlar yonma-yon rivojlanganligi, diniy keskinlik va
kelishmovchiliklar ro`y bermaganligi bu esa ajdodlarimizning qadimdan
bag`rikenglik va saxovatpeshalik kabi ezgu sifatlar bilan sifatlanganligini ochib
berishdan iborat.
Dinshunoslik fanining vazifalari quyidagilardan iborat:
– Oliy o’quv yurti talabalariga shu sohada chuqur bilim berish orqali fan
doirasiga kirgan masalalarni tahlil etishda ilmiylik va ob’ektivlik uslubini qo’llab,
ularga diniy qarashlar taraqqiyotiga, inson kamolotiga xizmat qiladigan jihatlarini
ajratib olish, mustaqil fikr yuritish orqali to`g`ri xulosalar chiqarishni;
– Ibtidoiy din shakllaridan tortib to urug`, qabila va milliy dinlargacha, ularda
jahon dinlarining paydo bo’lishi va rivojlannshining ijtimoiy, gnoseologik va
psixologik ildizlarini tarixiy dalillar asosida har tomonlama ilmiy taxlil kilish va
umumlashtirish;
– Fanni o’rganish jarayonida dinning ta’rifi, tavsifi, diniy va ilmiy kategoriya
(asosiy tushunchalar), dinning mohiyati va uning kishilik jamiyati taraqqiyotidagi
turli bosqichlarda tutgan o’rni, jamiyatni, shaxsni ma’naviy kamol toptirishda milliy
va diniy qadriyatlarning ahamiyati, islomning Markaziy Osiyo, jumladan
O’zbekiston xalqlari madaniyati va ma’naviyatiga ta’siri kabi masalalarni falsafiy
taxlil qilish;
6
– Talabalarga islom manbalari - Qur’oni karim, Hadis, Shariat haqida
umumiy ilmiy tushunchalar berish, uni rivojlantirishga ulkan hissa qo’shgan
vatandosh bobokalonlarimiz hayoti va ijodi bilan tanishtirish, hadislarning
tarbiyaviy ahamiyatini keng yoritish, tasavvuf ta’limotini takomillashtirishda
hamyurtlarimiz ijodini bayon etish;
– Hozirgi davrda mustaqil mamlakatimizda vijdon erkinligining to’liq
kafolatlanganligi isbotlab berish, islomdagi real qadriyatlarni tiklash yo’lida
qilinayotgan sa’y-harakatlarni tavsiflash, nihoyat, milliy va diniy qadriyatlarning
sog`lom avlodni, jumladan talabalarni kamol toptirishga bag`ishlash, ularda din
haqida ilmiy dunyoqarashni shakllantirishdan iborat.
|
