Asosidagi bir martalik kengash qarshi muhandislik-iqtisodiyot instituti ishkobilov farrux xayrilloyevich

5 
KIRISH (falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi annotatsiyasi) 
Dissertatsiya mavzusining dolzarbligi va zarurati. Jahon ta’lim tizimida 
o‘qitishning zamonaviy dasturiy vositalarini maqsadli joriy etish orqali pedagog 
kadrlarning texnologik bilimlarini kengaytirishga imkoniyatlar yaratilmoqda. 
So‘nggi yillarda ta’lim sohasini modernizatsiya qilish, samarali metod va usullarni 
ishlab chiqishga e’tibor qaratilyotganligini ta’kidlash lozim. Jumladan: umumta’lim 
tizimini rivojlantirish, o‘quv jarayonlarini takomillashtirish, o‘quvchilarni mustaqil 
bilim olish jarayonini rivojlantirishga doir fanlarning elektron darsliklarini va virtual 
laboratoriyalarni ishlab chiqish va ta’lim jarayonida joriy etish dolzarb masalalardan 
biridir. Bugungi kunda shuni ham ta’kidlash kerakki, xalqaro baholash tizimi 
hisoblangan, zamonaviy ta’limning asosini tashkil etuvchi PISA (Programme for 
International Student Assessment)
dasturi asosida baholash jarayonlarni amaliyotga 
joriy qilingan holda ishlab kelmoqda. Bundan ko’zlangan maqsad esa bugungu 
kunning dolzarb masalalaridan biri hisoblangan ta’lim tizimini yanada zamonaviy 
shaklda tashkl etish, bunda rivojlangan davlatlar tajribalaridan foydalanish, 
dunyoning ta’lim sohasi taraqqiy etgan davlatlar bilan raqobat qila oladigan ta’lim 
tizimini shakllantirishdan iboratdir.
Dunyoda pedagogik dasturiy vositalar asosida dars jarayonini tashkil etish 
bo‘lajak o‘qituvchilarga axborotlarning tarmoq manbaalariga murojaat qilish, 
mustaqil ishlash samaradorligini oshirish va divergent (ijodiy) faoliyat bilan 
shug‘ullanish uchun imkoniyatlar yaratadi. Pedagogik dasturiy vositalar metodik 
maqsadlarni amalga oshirishda pedagoglarga dars berish jarayonida turli vosita, 
shakllar va metodlardan foydalanish, ta’limda virtual muhitini barpo etish 
imkoniyatini yaratadi. O‘quv jarayoni uchun mo‘ljallangan pedagogik dasturiy 
vositalar asosida o‘quv jarayonini samaradorligini oshirish kabi masalalar yechimini 
topish mumkin. 
Mamlakatimizda virtual ta’lim sohasida olib borilayotgan islohotlar virtual 
laboratoriyalar sohasiga doir ishlanmalarni yaratish va o‘quv jarayoniga joriy etish 
jamiyatning ajralmas qismi sifatida diqqatga sazovordir. Virtual laboratoriyalar 
yo‘nalishda olib borilayotgan ilmiy-tadqiqot ishlar umumta’lim maktablarida 
o‘qitiladigan tabiiy fanlar turkumiga kiruvchi biologiya yo‘nalishidagi fanlarni ilg‘or 
metodikalardan foydalanib laboratoriya mashg‘ulotlarini tashkil etishni taqozo 
qilmoqda. Shu mаqsаddа “7-sinf Zооlоgiyа” fаnini mаvzulаrini kоmpyuter 
imitаtsiоn mоdеllаr (KIM) yоrdаmidа virtuаl lаbоrаtоriyаlаri mаshg‘ulоtlаrini о‘tish 
metоdikаsini yаrаtish vа umumtа’lim mаktаblаri о‘quv jаrаyоnigа jоriy etish 
mаsаlаsi dоlzаrb vаzifаlаrdаndir. Umumta’lim maktab o‘quv jarayonini 
multimediali elektron darsliklar hamda virtual laboratoriyalar asosida zamonaviy 
o‘qitish shakl, usul va metodik vositalarini ishlab chiqish bugungi kunning dolzarb 
vazifalaridan biridir. 
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2022-yil 28-yanvardagi “Yangi 
O‘zbekistonning Taraqqiyot strategiyasi to‘g‘risida”gi PF-60-son, 2019-yil 8-
oktabrdagi “O‘zbekiston Respublikasi oliy ta’lim tizimini 2030-yilgacha 
rivojlantirish konsepsiyasini tasdiqlash to‘g‘risida”gi PF-5847-son, 2018-yil 25-
yanvardagi PF-5313-son “Umumiy o‘rta, o‘rta maxsus va kasb-hunar ta’limi 

6 
tizimini tubdan takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi, 2018-yil 19-
fevraldagi “Axborot texnologiyalari va kommunikatsiyalari sohasini yanada 
takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risidagi” PF-5349-son Farmonlari va 2021-yil 
25-yanvardagi PQ-4963-son “Xalq ta’limi sohasidagi ilmiy-tadqiqot faoliyatini 
qo‘llab-quvvatlash hamda uzluksiz kasbiy rivojlantirish tizimini joriy qilish chora-
tadbirlar to‘g‘risida”gi Qarorlari, 2020-yil 29-oktabrdagi “Ilm-fanni 2030 yilgacha 
rivojlantirish konsepsiyasini tasdiqlash to‘g‘risida”gi PF-6097-son farmoni va 
O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2018-yil 8-dekabrda “Xalq 
ta’limi tizimida ta’lim sifatini baholash sohasidagi xalqaro tadqiqotlarni tashkil etish 
chora-tadbirlari to’g’risida”gi 997-sonli Qarori hamda O‘zbekiston Respublikasi 
Prezidentining 2019-yil 29-apreldagi “O‘zbekiston Respublikasi Xalq ta’lim tizimini 
2030 yilgacha rivojlantirish konsepsiyasini tasdiqlash to‘g‘risida”gi PF-5712-sonli 
farmonining birinchi bobning ikkinchi bandida-ta’lim jarayonini, umumiy o‘rta 
ta’lim muassasalarining o‘quv dasturlarini yangi pedagogik texnologiyalar va 
o‘qitish usullarini keng joriy etish va zamonaviy axborot-kommunikatsiya 
texnologiyalar asosida o‘qitish metodikasini takomillashtirish ko‘zda tutilgan
1
hamda mazkur faoliyatga tegishli boshqa meyyoriy huquqiy hujjatlarda belgilangan 
vazifalarni amalga oshirishda ushbu tadqiqot ishi muayyan darajada xizmat qiladi. 

Download 1,11 Mb.