5
KIRISH (falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi annotatsiyasi)
Dissertatsiya mavzusining dolzarbligi va zarurati. Jahon ta’lim
tizimida
o‘qitishning zamonaviy dasturiy vositalarini maqsadli joriy etish orqali pedagog
kadrlarning texnologik bilimlarini kengaytirishga imkoniyatlar yaratilmoqda.
So‘nggi yillarda ta’lim sohasini modernizatsiya qilish, samarali metod va usullarni
ishlab chiqishga e’tibor qaratilyotganligini ta’kidlash lozim. Jumladan: umumta’lim
tizimini rivojlantirish, o‘quv jarayonlarini
takomillashtirish, o‘quvchilarni mustaqil
bilim olish jarayonini rivojlantirishga doir fanlarning elektron darsliklarini va virtual
laboratoriyalarni ishlab chiqish va ta’lim jarayonida joriy etish dolzarb masalalardan
biridir. Bugungi kunda shuni ham ta’kidlash kerakki, xalqaro baholash tizimi
hisoblangan, zamonaviy ta’limning asosini tashkil etuvchi PISA (Programme for
International Student Assessment)
dasturi asosida baholash jarayonlarni amaliyotga
joriy qilingan holda ishlab kelmoqda. Bundan ko’zlangan maqsad esa bugungu
kunning dolzarb masalalaridan biri hisoblangan ta’lim
tizimini yanada zamonaviy
shaklda tashkl etish, bunda rivojlangan davlatlar tajribalaridan foydalanish,
dunyoning ta’lim sohasi taraqqiy etgan davlatlar bilan raqobat qila oladigan ta’lim
tizimini shakllantirishdan iboratdir.
Dunyoda pedagogik dasturiy vositalar asosida dars jarayonini tashkil etish
bo‘lajak o‘qituvchilarga axborotlarning tarmoq manbaalariga murojaat qilish,
mustaqil ishlash samaradorligini oshirish va divergent (ijodiy)
faoliyat bilan
shug‘ullanish uchun imkoniyatlar yaratadi. Pedagogik dasturiy vositalar metodik
maqsadlarni amalga oshirishda pedagoglarga dars berish jarayonida turli vosita,
shakllar va metodlardan foydalanish, ta’limda virtual muhitini barpo etish
imkoniyatini yaratadi. O‘quv jarayoni uchun mo‘ljallangan
pedagogik dasturiy
vositalar asosida o‘quv jarayonini samaradorligini oshirish kabi masalalar yechimini
topish mumkin.
Mamlakatimizda virtual ta’lim sohasida olib borilayotgan islohotlar virtual
laboratoriyalar sohasiga doir ishlanmalarni yaratish va o‘quv jarayoniga joriy etish
jamiyatning ajralmas qismi sifatida diqqatga sazovordir. Virtual laboratoriyalar
yo‘nalishda olib borilayotgan ilmiy-tadqiqot ishlar umumta’lim maktablarida
o‘qitiladigan tabiiy fanlar turkumiga kiruvchi biologiya yo‘nalishidagi fanlarni ilg‘or
metodikalardan foydalanib laboratoriya mashg‘ulotlarini
tashkil etishni taqozo
qilmoqda. Shu mаqsаddа “7-sinf Zооlоgiyа” fаnini mаvzulаrini kоmpyuter
imitаtsiоn mоdеllаr (KIM) yоrdаmidа virtuаl lаbоrаtоriyаlаri mаshg‘ulоtlаrini о‘tish
metоdikаsini yаrаtish vа umumtа’lim mаktаblаri о‘quv jаrаyоnigа jоriy etish
mаsаlаsi dоlzаrb vаzifаlаrdаndir. Umumta’lim maktab o‘quv jarayonini
multimediali elektron darsliklar hamda virtual laboratoriyalar asosida zamonaviy
o‘qitish shakl, usul va metodik vositalarini ishlab chiqish bugungi kunning dolzarb
vazifalaridan biridir.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2022-yil 28-yanvardagi “Yangi
O‘zbekistonning Taraqqiyot strategiyasi to‘g‘risida”gi PF-60-son, 2019-yil 8-
oktabrdagi “O‘zbekiston Respublikasi oliy ta’lim tizimini 2030-yilgacha
rivojlantirish konsepsiyasini tasdiqlash to‘g‘risida”gi PF-5847-son, 2018-yil 25-
yanvardagi PF-5313-son “Umumiy o‘rta, o‘rta maxsus va kasb-hunar ta’limi
6
tizimini tubdan takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi, 2018-yil 19-
fevraldagi “Axborot texnologiyalari va kommunikatsiyalari
sohasini yanada
takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risidagi” PF-5349-son Farmonlari va 2021-yil
25-yanvardagi PQ-4963-son “Xalq ta’limi sohasidagi ilmiy-tadqiqot faoliyatini
qo‘llab-quvvatlash hamda uzluksiz kasbiy rivojlantirish tizimini joriy qilish chora-
tadbirlar to‘g‘risida”gi Qarorlari, 2020-yil 29-oktabrdagi “Ilm-fanni 2030 yilgacha
rivojlantirish konsepsiyasini tasdiqlash to‘g‘risida”gi PF-6097-son
farmoni va
O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2018-yil 8-dekabrda “Xalq
ta’limi tizimida ta’lim sifatini baholash sohasidagi xalqaro tadqiqotlarni tashkil etish
chora-tadbirlari to’g’risida”gi 997-sonli Qarori hamda O‘zbekiston Respublikasi
Prezidentining 2019-yil 29-apreldagi “O‘zbekiston Respublikasi Xalq ta’lim tizimini
2030 yilgacha rivojlantirish konsepsiyasini tasdiqlash to‘g‘risida”gi PF-5712-sonli
farmonining birinchi bobning ikkinchi bandida-ta’lim jarayonini, umumiy o‘rta
ta’lim muassasalarining o‘quv dasturlarini yangi pedagogik texnologiyalar va
o‘qitish usullarini keng joriy etish va zamonaviy axborot-kommunikatsiya
texnologiyalar asosida o‘qitish metodikasini takomillashtirish ko‘zda
tutilgan
1
hamda mazkur faoliyatga tegishli boshqa meyyoriy huquqiy hujjatlarda belgilangan
vazifalarni amalga oshirishda ushbu tadqiqot ishi muayyan darajada xizmat qiladi.
