26
Atrof-muhit holati to‘g‘risida milliy ma’ruza: O‘zbekiston
Ko‘chma manbalardan tashlanadigan ifloslantiruvchi moddalarning asosiy tashlamalari shaxsiy
va tijorat avtotransport vositalari tomonidan iste’mol qilinadigan yoqilg‘i-moylash materiallari
(avtomobil benzini va dizel yoqilg‘isi) hajmiga qarab belgilanadi. Ushbu tashlamalarning asosiy
omillarini ishlatilayotgan yoqilg‘ining sifati, aholining jamoat transportidan yetarli
darajada
foydalanmasligi, o‘z avtomobilini boshqarish, shuningdek, avtomobil egalari o‘z avtomobillarining
texnik parametrlariga yetarli darajada e’tibor bermasliklari kabilarni tashkil etadi.
O‘zbekiston Markaziy Osiyoning qurg‘oqchil iqlimi, uzoq davom etadigan quruq va issiq yozi, nam
bahori va beqaror qishi bo‘lgan qurg‘oqchil zonasida joylashgan. Respublika hududi atmosfera
havosiga ifloslantiruvchi moddalarning tarqalishi uchun noqulay iqlim sharoitga egaligi bilan ajralib
turadi (sokin havo, inversiya). Uzoq vaqt davomida yog‘ingarchilikning yo‘qligi, kuchsiz shamollar,
haroratning inversiyasi atmosfera havosining turg‘unligiga
imkon beradi, bu esa ifloslantiruvchi
moddalarning to‘planishi uchun sharoit yaratadi.
Meteorologik sharoitlar va antropogen bosim kombinatsiyasi shaharlarda havoning yuqori darajada
ifloslanishiga olib keladi. Aholi
zichligi, transport oqimlari, tog‘lararo tor jarliklarida ekologik xavfli
ishlab chiqarish yuqori bo‘lgan yirik shaharlar
joylashuvining xususiyatlari, o‘ziga xos tabiiy-iqlim
sharoitlari fonida (tez-tez takrorlanib turadigan inversiyalar, atmosferadagi turg‘un hodisalar)
atmosferaning sirt qatlamida ifloslantiruvchi moddalarning to‘planishiga olib keladi.
