24
Sig‘im datchiklarida xilma-xil kirish kattaliklarni (chiziqli
va burchak
harakatlarni, mexanik kuchlanish, sath va kabilar) sig‘im o‘zgarilishiga
aylantiriladi. Amalda sig‘im datchiklari kondensatorlardan yasaladi. O‘lchaydigan
kattaliklariga qarab sig‘im datchiklari (2.10-rasm) yuzasi o‘zgaruvchan,
oraliq
masofasi o‘zgaruvchan va dielektr singdiruvchanligi o‘zgaruvchan turlariga
bo‘linadi.
2.10- rasm. Sig‘im datchiklarining turlari:
a-oraliq masofasi o‘zgaruvchan datchiklar, b- yuzasi o‘zgaruvchan datchiklar,
v- dielektr singdiruvchanligi o‘zgaruvchan datchiklar.
Tekis kondensatorning sig‘imi quyidagi tenglama orqali ifodalanadi:
C=
0
S/
,
(2.11)
bu yerda:
0
=8,85
10
-12
F/m - vakuumning
dielektr singdiruvchanligi;
-
kondensatorning plastinalararo muhitining dielektr singdiruvchanligi; S -
plastinalarning yuzasi;
- plastinalararo masofa.
Oraliq masofasi o‘zgaruvchan datchiklar (2.10, a-rasm) 0,1...0,01 mkm
aniqliqda
chiziqli harakatlarni, yuzasi o‘zgaruvchan datchiklar (2.10, b-rasm)
chiziqli va burchak harakatlarni nazoratida va dielektr singdiruvchanligi
o‘zgaruvchan (2.10, v - rasm) namlik, sath, kimyoviy
tarkib kabi kattaliklarni
o‘lchashda qo‘llaniladi. O‘lchash aniqligini va sezgirligini oshirish maqsadida
sig‘im datchiklari ko‘priksimon sxemalarga ulanadi.
Yuqorida
ko‘rib
chiqilgan printsip asosida sig‘im manometrlari ishlaydi (2.11-rasm).
25
O‘lchanayotgan bosim asbobga quvur 1 orqali uzatilib, membrana 2 orqali
qabul qilinadi. Membrana o‘z navbatida plastina 3
bilan kondensatorni hosil
qiladi. Kondensator sxemaga klemma 4 lar yordamida ulanadi.
Bosim
ta’sirida membrana egilib plastinaga yaqinlashadi va kondensatorning sig‘imini
o‘zgartiradi. Shunday qilib kondensator sig‘imi o‘lchanayotgan bosimga
proportsionaldir.
