116
6.
Bir necha elektr priyomniklardan iborat elektr liniyasini himoyasi uchun
avtomatik vыklyuchatallarni tanlashda vыklyuchatelning va rastsepitelning
nominal toki bir vaqtda qo‘shiladigan elektr priyomniklarning nominal
toklari yig‘indisiga teng yoki undan katta bo‘lishi kerak.Bu
holda
elektromagnitli rastsepitelning otsechka toki quyidagicha ifodalanadi:, bu
yerda
.
.
.
.
,
нб
н
нб
пус
I
I
mos ravishda nisbatan quvvati kattaroq bo‘lgan elektr
priyomnigining puskavoy va nominal toklari.
Qisqa tutatishdan himoya vositasi sifatida predoxranitellarni tanlashda
quyidagilarga rioya qilish kerak:
- predoxranitelni nominal kuchlanishi tarmoq kuchlanishiga teng yoki undan
katta bo‘lishi zarur,
;
.
T
пр
U
U
- predoxranitelning nominal toki elektr priyomnigining
nominal tokiga teng
yoki undan katta bo‘lishi shart,
;
.
.
.
.
.
п
э
н
пр
н
I
I
- predoxranitelning chegaraviy (predel) kommutatsion qobiliyati uch fazali
qisqa qisqa tutatish tokidan kam bo‘lmasligi kerak,
.
.
.
.
.
т
к
зф
ком
пр
I
I
- predoxranitelning plavkali vstavka toki:
,
/
.
.
пуск
вст
пл
I
I
bu yerda
- elektro priyomniklarning ish sharoitlarini e’tiborga oladigan koeffitsent
(
2,5 (1,6...2)).
- bir necha elektropriyomniklarni himoya qilish uchun tanlanadigan
predoxranitel (saqlagich)ning plavkali vstavka toki quyidagicha bo‘ladi:
,
/
.
1
1
нб
пуск
H
п
пл
I
I
I
Bu yerda
H
п
I
1
1
- puskovoy toki eng yuqori bo‘lgan elektropriyomniksiz
qolgan bir vaqtda ishlaydigan elektr priyomniklarning nominal toklari
yig‘indisi, A;
.
.
нб
пуск
I
eng yuqori puskavoy tok .
- agar elektr priyomniklar soni 1ta guruhda 5 tadan ko‘p bo‘lsa, u holda
.
.
.
1
1
нб
пуск
H
п
пп
I
I
I
117
Nazorat-o‘lchov asboblari va avtomatlashtirish vositalarini elektr
ta’minoti tizimlari uchun uzatish va taqsimlash tarmoqlarining
simlari elektr
tokida qizdirish va mexanik mustahkamlashni shartlari asosida tanlanadi va
undan keyin kuchlarni yo‘qotish bo‘yicha tekshiriladi.
Har-xil sharoitlarda (namlik yuqori bo‘lgan, portlash yoki yong‘in xavfi
bo‘lgan, chang va boshqalar)sim va kabellarni tanlashda alohida talablar
qo‘yiladi. Avtomatika tizimlarida asosan alyumin va mis simlari va kabellari
qo‘llaniladi. Mis simlari
asosan maxsus holatlarda, masalan qarshilik
termometri zanjirlarida; o‘lchash boshqarish nazorat, signalizatsiya zanjirlarida
hamda vыbratsiyaga uzatadigan portlash xavfi bo‘lgan qurilmalarda ishlatiladi.
Sim va kabellarning minimal ruxsat etiladigan ko‘ndalang kesimi yuzasi
quyidagicha bo‘lishi kerak:
-
60 V gacha kuchlanishli zanjirlar uchun 0,2 mm
2
;
-
mis simlar uchun (diametri 0.5mm) va 2,5mm
2
– alyumin simlari uchun;
-
60 V dan yuqori kuchlanishli zanjirlar uchun 1,0 mm
2
-mis simlari uchun
va 2,5 mm
2
– alyumin simlari uchun.
Avtomatika tizimlarida har xil maqsadlari uchun mo‘ljallangan elektr
o‘tkazgich simlari va kabellarini bitta trubada, bitta
quti kanalida birlashtirish
ruxsat etiladi.
