Axborot tizmlari va texnologiyalari




Download 4,03 Mb.
Pdf ko'rish
bet46/90
Sana19.01.2024
Hajmi4,03 Mb.
#141375
1   ...   42   43   44   45   46   47   48   49   ...   90
Bog'liq
TTAT MAJMUA NAMANGAN

 
Tayanch so‘z va iboralar: elektron xujjat, elektron kutubxona, huquqiy baza, tipologiya, 
mualliflik huquqi, generatsiya usuli, elektron hujjatlar fondi, agregatsiya 
  
Elektron hujjat - bu intellektual faoliyat maxsuli hisoblanadi. Bilim va axborotlarni 
aholiga an'anaviy bosma shaklida taqdim qilishdan farqli ravishda, ularni ixcham va 
qulay elektron shaklda taqdim etish - hozirgi davrda jamiyatning rivojlantirishning 
harakterli jabhasi hisoblanadi. Oqibatda turli xil axborot va ma'lumotlarga ega axborot 
makoni yuzaga keldi. Elektron hujjatlar va axborot tizimining yaxlitliligi, bir birini 
to’ldirishi elektron makonni yuzaga keltiradi.
Axborotlarni to’plashning yuqori surati kerakli axborot makonidan zudlik bilan zarur 
bilim va axborotlar olishning samarali yo’llarini ochib beradigan zamonaviy yangi 
usullarni qo’llashni talab qilmoqda. Ana shunday usullardan biri elektron kutubxonalar 
texnologiyalaridan foydlanishdir.
Hujjatning elektron shakli axborotlarni ixcham va ishonchli holda saqlanishi tufayli u 
kutubxonalarda va boshqa axborot markazlarida, manbalarida axborot jamg’arma joyini 
tejaydi.
Elektron kutubxona - elektron hujjatlarni alohida kriteriyalar va talablarga muvofiq 
tartibli to’playdigan, ularni uzoq saqlanishini ta'minlaydigan va jamoatchilik uchun 
foydalanishga yetkazib beradigan o’ziga xos jamgarma hisoblanadi.


TEXNIK TIZIMLARDA AXBOROT TEXNOLOGIYALARI 
50 
Elektron hujjatning to’liq matni bo’yicha biron bir ma'lumotni izlash katta axborotlar 
makonidan relevant manbaalarni topish imkoniyatini vujudga keltiradi. Hozirgi davrda 
elektron hujjatlar kutubxona faoliyatining ajralmas ob'yekti deb tan olinmoqda. Shuning 
uchun kutubxonlar jamgarmasi tizimida sohasi va yo‟nalishiga qarab ajratib olingan 
maxsus to‟plamlar yaratilmoqda.
Elektron hujjatning yana bir ustunligi uni tashkil etuvchi so’zlari darajasida oson bo’linib 
ketish imkoniyatiga egaligidir. Shuning uchun zamonaviy dasturiy vositalar hujjatning 
tarkibini to’liq proindeksatsiya qilishlari mumkin.
Elektron hujjatdan zarur kalit so’zlarni ajratib olish va so’rov uchun shakllantirish 
imkoniyati axborotni mutlaqo yangi texnologik asosda differension bibliografik axborot 
yetkazishni tizimini yaratadi. Shunday qilib, elektron hujjatdan foydalanuvchilarda juda 
katta hajmdagi axborotlarni zudlik bilan ko’rib chiqish, izlanayotgan mavzu bo’yicha 
yangi manbaalarni topish imkoniyati tug’iladi.
Elektron hujjatdan foydalanishning yana bir afzalligi shuki, uni bir necha marotaba nusxa 
olish mumkin, bunda uning sifati kamayib qolmaydi, balki ayrim holatlarda qo’shimcha 
kompyuter ishlovidan so’ng uning sifati ortadi.
Elektron hujjatlarni aloqa kanallari orqali tez uzatilishi foydalanuvchilarga dunyoning 
bir necha mamlakatlarida va kutubxonalarida suralgan ma'lumotlarni to’liq tekst shaklida 
olish imkoniyatini yaratadi. Shunday qilib, kutubxonalarda va axborot markazlarida 
elektron hujjatlardan foydalanish axborot bibliografiya xizmati ko’rsatish sifatini 
oshiradi, tezkorligini ta'minlaydi va samaradorligini oshiradi.
Kutubxonalar elektron hujjatlarni saqlash, ularni topish va ulardan foydalanishda muhim 
rol o’ynaydi.

Download 4,03 Mb.
1   ...   42   43   44   45   46   47   48   49   ...   90




Download 4,03 Mb.
Pdf ko'rish