109
VIII
bob.
JISMONIY
RIVOJLANISHI
BAHOLASH
USULLARI
Jismoniy rivojlanishko’rsatkichlarini aniqlash kompleks usulda olib
boriladi. Jismoniy rivojlanish ko'rsatkichlari aholining sanitariya holatini
ifodalovchi ma'lumotlardan biri hisoblanadi.
Bundan tashqari, jismoniy
rivojlanish ko'rsatkichlari bolalar va o'smirlarning salomatlik darajasini,
shuningdek, o'sish va rivojlanish davrida tashqi muhit sharoitining ijobiy
yoki salbiy ta'sirini ham belgilaydi. Ko’p holatda bolalar va o'smir-
larning jismoniy rivojlanishini o’rganiladi. Bolalar va o'smirlarning
jismoniy rivojlanishini aniqlash, albatta, tibbiy ko'rikdan o'tkazish bilan
bir qatorda olib borish kerak.
Har bir bolaning jismoniy rivojlanishini mumtazam va yakka
tartibda kuzatish uchun o'sishi va rivojlanishi to'g'risida aniq ma'lumot
beradi. Shaxsiy jismoniy rivojlanishni aniqlashdan tashqari, bolalarning
jismoniy rivojlanishini bolalarda o'tkaziladigan yoppasiga kuzatish usuli
qisqa muddat ichida bir mintaqada sog'lom bolalarda aniqlanadi.
Olingan ma'lumotlar
har bir bolaning yoshiga, jinsiga hamda millatiga
qarab statistika usuli bilan o'rtacha ko'rsatkichlar hisoblab chiqiladi.
Jismoniy
rivojlanishni
aniqlashda
antropometrik
usuldan
foy-
dalaniladi. Antropometrik usulni qo'llash yoki tekshirish dasturini tuzish
bolaning yoshiga bog'liq. Umuman tibbiyotda qator antropometrik
usuldan faqat bir nechtasigina qabul qilingan.
Somatometrik
ko'rsatkichlari bu bo'yning (o'tirgan va turgan holida)
uzunligi, vazni, ko'krak
qafasining kengligi, fiziologometrik funksional
ko'rsatkichlardan o'pkaning sig'imi, qo'l va bel mushaklarining kuchi va
h.k. Somatoskopiya ko'rsatkichlariga yana qaddi-qomatning tuzilishini
(umurtqa pog'onasining shakli, ko'krak qafasi,
oyoq mushaklari
rivojlanishi, teri ostidagi yog' qatlamining miqdori va h.k.), jinsiy
rivojlanish alomatlari kiradi. O'tkaziladigan antropometrik tekshiruvlar
bolalarning yoshiga qarab har xil tuzilishi mumkin.
Antropometrik tekshiruvlarni
kunning birinchi yarmida, to'g'ri
asboblar bilan yorug' xonalarda, qulay mikroiqlim sharoitida,
bolani
yalang'och qilgan holda o'tkazish kerak.
110
Bolalar va o'smirlar bolalik davrining turli bosqichlariga qarab
quyidagi muddatlarda tibbiy ko'rikdan o'tkaziladi va jismoniy
rivojlanishning antrometrik usulida tekshiriladi.
1. Chaqaloqlar bar oyda bir marta.
2. Ilk bolalik davrida har uch oyda bir marta.
3. Maktabgacha yoshda har 3—6 oyda.
4. Maktab yoshi davrida bir yilda bir marta.
