• Oltingugurt saqlovchi aminokislotalar
  • Siydikning patologik tarkibiy qismlari
  • «albuminuriya»
  • Bikarbonatlar, fosfatlar va sulfatlar




    Download 4,12 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet243/273
    Sana21.05.2024
    Hajmi4,12 Mb.
    #249242
    1   ...   239   240   241   242   243   244   245   246   ...   273
    Bog'liq
    Sobirova-R.A-biokimyo

    Bikarbonatlar, fosfatlar va sulfatlar
    – siydikdagi bikarbonatlar
    dori siydik pH ko‘rsatkichi bilan bog‘liqdir. pH 5,6 bo‘lganda siydik
    bilan 0,5 mmol/l, pH 6,6-6 mmol/l, pH 7,8-9,3 mmol/l bikarbonatlar
    ajraladi. Bikarbonatlar miqdori alkalozda ko‘paysa, atsidozda –
    kamayadi. Odatda organizmdan chiqariladigan fosfatlarni 50% dan
    kamroq miqdori chiqariladi. Atsidozda siydik bilan fosfatlarni
    chiqarilishi ortadi. Qalqonsimon old bezi giperfunksiyasida siydikdagi
    fosfatlar miqdori ko‘payadi. Organizmga vitamin D qabul qilinganda
    fosfatlarni siydik bilan chiqarilishi pasayadi.
    Oltingugurt saqlovchi aminokislotalar
    – sistein, sistin va metionin
    siydik sulfatlarini manbai hisoblanadi. Bu aminokislotalar to‘qimalarda
    sulfat kislota ionlarini hosil qilib oksidlanadilar. Sutkalik siydik tarkibida
    sulfatlarni umumiy miqdori 1,8 g dan (oltingugurtga hisoblaganda)
    ortmaydi.
    Ammiak
    – buyrakda ko‘p miqdorda saqlanuvchi glutaminaza
    fermenti ishtirokida glutamindan ammiakni hosil bo‘lishini maxsus
    mexanizmi mavjud. Ammiak siydik bilan ammoniy tuzlari sifatida
    chiqariladi. Uni miqdori organizmdagi kislota – ishqor muvozanatini
    aks etdiradi. Atsidozda ularni siydikdagi miqdori ko‘payadi, alkalozda
    esa kamayadi. Buyraklarda glutamindan ammiak hosil bo‘lish jarayoni
    buzilganda siydikda ammoniy tuzlarini miqdori past bo‘ladi.
    Siydikning patologik tarkibiy qismlari
    – keng foydalaniladigan
    «siydikni patologik tarkibiy qismlari» tushunchasi shartli bo‘lib, siydik
    patologik tarkibiy qismi sifatida ko‘riladigan ko‘pchilik birikmalar, ko‘p
    bo‘lmagan miqdorda bo‘lsa ham, me’yoriy siydikda doimo bo‘ladilar.
    Boshqacha qilib aytganda, so‘z analitik aniqlanadigan miqdorda
    uchramaydigan moddalar haqida ketyapti. Bularga avvalambor oqsil,
    glyukoza, atseton (keton) tanachalari, o‘t va qon pigmentlari kiradi.
    Oqsil 
    – me’yoriy odam siydigida juda kam miqdorda oqsil bo‘lib,
    uning borligini odatda, sifat reaksiyalari bilan aniqlab bo‘lmaydi. Qator
    kasalliklarda, ayniqsa, buyrak kasalliklarida, siydikning oqsil miqdori
    keskin ortishi mumkin (proteinuriya). Qon zardobi oqsillari, shuningdek
    ma’lum darajada buyrak to‘qimasi oqsillari siydik oqsilining manbai
    bo‘lishi mumkin.
    Proteinuriyalar 2 ta katta guruhga bo‘linadi: buyrak va buyrakdan
    tashqari. Buyrak proteinuriyalari oqsillar (asosan qon plazmasi oqsillari)
    siydikka nefronni organik jarohatlanishi, buyrak filtri teshiklari


    431
    o‘lchamini ortishi, shuningdek koptokchalarda qon oqimi pasayishi
    natijasida vujudga keladi. Buyrakdan tashqari proteinuriya siydik
    yo‘llari yoki prostata bezini jarohatlanishiga bog‘liqdir.
    Klinik amaliyotda ko‘p qo‘llanilaniladigan 
    «albuminuriya»
    iborasi
    (siydikda oqsil aniqlanganda) noto‘g‘ridir, chunki siydik bilan nafaqat
    albumin, balki globulinlar ham ajraladi. Masalan: nefrozlarda siydikdagi
    oqsilni umumiy miqdori 26 g/l gacha bo‘lishi mumkin, bunda albuminlar
    konsentratsiyasi 12 g/l, globulinlar esa – 14 g/l.
    Odam siydigidagi qator fermentlar faolligini aniqlash mumkin:
    lipaza, ribonukleaza, LDG, aminotransferaza, urokinaza, fosfataza, 
    α

    amilaza, leytsinaminopeptidaza va boshqalar. 
    α
    –amilaza va ba’zi boshqa
    fermentlardan tashqari fermentlar faolligini aniqlashni asosiy
    qiyinchiliklari siydikning quyuqlanishi va bunda ferment faolligini
    ingibirlashdan muhofaza qilishga bog‘liqdir.

    Download 4,12 Mb.
    1   ...   239   240   241   242   243   244   245   246   ...   273




    Download 4,12 Mb.
    Pdf ko'rish