Vitamin N (lipoy, a-lipoy, yoki tiokt kislota) 1951 yilda topilgan achitqi,
xamirturush o’sish faktori, hamda ko’pgina oddiy mikroorganizmlar va oddiylarda,
o’simlik va hayvon organizmlarda uchraydi va s-lipoillizin shaklida (oqsil bilan
bog’langan) multiferment komplekslar-piruvat degidrogenazalar, a-ketoglyutarat
degidrogenazalar
va
h.z.o.
kofermenti
hisoblanadi,
ular
oksidlanish,
dekorboksillanishga a-ketokislotalami uchratadi va koferment A azil hosilalari
tuzilishida qatnashadi.
,(C H 2)4CR
о
\
/ H2
Г Н 2 Ш Ю Н
oqsilda
H ga
R= N H(CH2).
lipoy kislotasi R= OH
(vitamin N )
e-Lipoillizin
О
Lipoy kislotasi bundan tashqari
tiol-disulfid o’zgarishlami
sababchisidir, oksidlab fosforillash, araxidon kislotasini prostaglandin
aylantirishda, hamda muhim boshqa bioximik reaksiyalarda qatnashadi. Shu sababli
medisinada lipid almashinishni norniallashda, ayrim jigar kasallarini davolashda
(masalan zerroz, Botkin kasali-sariq), qand diabeti, ateroskleroz, ayrim zaharlanishda,
hamda pediatriyada qo’llanilmoqda.
Moddalar orasida lipoy kislotaga o’xshab mikroorganizmlar o’sishga ta’sir
qiladigan va vitaminlar hisobiga kiritilgan modda A-faktor aktinozetlardir, ular
streptomizin produzirlanishiga javob beradi, boshqa antibiotiklar o’sihiga va nurli
griblami sporulyaziya bosqichiga o’tishiga javob beradi
