Kofermentni olish, ajratish va uning biologik
rolini aniqlash amerikalik
bioximik F.A. Lipman tomonidan o’tqazilgan va 1953 yilda Nobel mukofoti olgan.
Koferment A ni tuzilishini 1951 yilda Dj. Badli va E.Teyn aniqlagan. Pantoten
kislota xayvonlar ovqatida bo’lmasa dermatit va ko’pgina
boshqa kasalliklar va
ular ichida umurtqa miyasi mielin qavatining o’zgarishiga olib keladi.
OH
СНз
о
D-pantotein
R= C O N H C H
2
C H 2SH
D-pantotenol
R=CH2OH
D-gomopantoten
R=CH2C O O II
kislota
Odamda Avitaminoz kam uchraydi, chunki ichak tayyoqchalari kerakli
miqdorda pantoten kislotani sintez qiladi. Va u keyin ichakdan shimilib olinadi.
Bu vitaminga talab odamda 10 mg dir. Eng boy manba'lari achiqi,
xamirturush,
nuxat, sut, tuxum, jigar, yurak va buyrak. Pantoten kislota biologik faolligi jihatidan
hayvonlarda to’la D-pantotenol va pantotein bilan almashinadi.Eng qizig’i,
D-
gomopantoten kislota, tarkibida Y-aminomoy kislota tutadi,
tabiatda keng
tarqalgan.yuqori sedativ faollikkga ega. va tibbiyotda ruxiy va psixik kasalliklami
davolashda qo’llaniladi. Almashinish jarayonida kerak. Ayrim ruhiy kasalliklarda va
xronik yazvalarda-yaralarda, kuyganlarda kerakdir.
14
Vitamin B 4
B 4 vitamin 1957 yilda 1885 yildan ma'lum bo’lgan
nuklein asosi adenin
nomlangan, adenozinning biosintetik anoligidir va uning fosfatidir, u ko’pgina
muhim bioximik jarayonlarida keraklidir.
Vitamin B 5
Vitamin B 5-kupincha vitamin PP deb nomlanadi ( inglizcha pellagra
preventing factor-antipellargik faktor) yoki niatsin, kimyoviy jihatdan
ikkita moda
bo’lib bir xil vitamin ta'sirga ega: nikotin (3-piridin karbon) kislota (niatsin) va
nikotin amid (niatsinamid). Bular kristall tuzilishga ega suvda qiyin eriydi. Tashqi
ta’sirlarga ancha chidamli. Nikotin kislota va uning amidi avvalgi asrdan ma'lum
nikotinni tekshirish vaqtidan, boshqa piridin xosilalarini tekshirganda, xamda tabiiy
xomashyolar (achitqi, xamirturush va gurunch qoldiqlari) u 1911-1912
yilda
K.Funk tomonidan ajratilgan. Lekin og’ir kasallik-pelagra bilan vitaminlar
orasidagi bog’liqliq keyin aniqlangan. Vitamin PP bilan nikotin kislqfa birligi 1937
у. K. Elvenem aniqlagan. Nikotinamid 1934-1935 yillarda mushaklardan R. Kun
tomonidan, va koferment shakl vitaminlar O.G.Varburg , G.Fon Eyler tomonidan
ajratilgan.
