|
Mikroorganizm xarakteriga koʻra
|
| bet | 30/109 | | Sana | 22.02.2023 | | Hajmi | 3.04 Mb. | | #43169 |
Bog'liq Biotexda bioxavfsizlik majmua 2022 Osimlikshunoslik Документ Microsoft Word, Apakxujayeva. Suv omborlari gidravlikasi, Fizikaning zamonaviy tatqiqot usullari MT, Aholi statistikasi B B Usmonov, A D Abdurahmonov Darslik Toshkent, 3333, 8-dekabr, Документ Microsoft Word, 01.2021, Manual TFP unified (2), Universitet Yoshlar ittifoqi takomillashtirish to`g`risida , 1-11, 4ma\'ruza, Izzatullayev, Toshpulatov taqriz ekologiya, эконометрикаMikroorganizm xarakteriga koʻra:
Bakterial – tayyorlanish turi – tirik, kuchsizlantirilgan mikroorganizmlardan. Immunogen tabiatiga kgʻra gen-injenerlik ygʻli bilan tayyorlangan vaksina.
Maxsus hujayralarda bakteriya RNK si va oqsillari joylashtirilgan vaksina.
Vektor vaksina yoki rekombinant – bakteriyaning oqsil sintez qiluvchi genini olib, xavfsiz bakteriyaga joylashtiriladi va shu ygʻl bilan organizm emlanadi.
Virusli
Virusli – tayyorlanish turi – gʻldirilgan (noaktiv) vaksina. Immunogen tabiatiga kgʻra- virionli vaksina-virus yoki bakteriyalardan oʻz ini tiklash qobiliyati saqlangan vaksina. Rikketsioz
Rikketsioz – immunogen tabiatiga kgʻra – kimyoviy, anatoksik, submikrob yoki subvirion vaksina-mikroorganizmning hayot faoliyatida ajratgan moddalaridan tayyorlangan vaksina. Sintetik vaksina-kimyoviy sintez natijasida olingan maxsus kimyoviy modda.
Vaksinalar monovalent, ya’ni aynan bir konkret kasallik chaqiruvchi mikroorganizmga qarshi va polivalent bir necha vaksinalar qgʻshilishidan tayyorlangan preparat (masalan AKDS – adsorbsiyalangan kgʻk ygʻtal, qoqsholga qarshi vaksina) kgʻrinishida bgʻlishi mumkin
2-mavzu: Inson reproduksiyasidan foydalanish irsiy kasalliklarni oldindan diagnostika qilish va boshqalar
Mashgʻulotning maqsadi: Genetik modifikatsiya qilingan viruslarni onkologik kasalliklarni diagnostikasida ishlatsa boʻladimi? Bu savol ayniqsa, kasallikni boshlangʻich bosqichida, organda rak hujayralarini boshqa usullar bilan aniqlab boʻlmaydigan hollarda dolzarb hisoblanadi. Bu muammoni yechish uchun olimlar, yangi tadqiqotlar olib bordilar.
Inson reproduksiyasidan foydalanish irsiy kasalliklarni oldindan diagnostika qilish va boshqalar mavzusi yuzasidan uslubiy koʻrsatma
Viruslarni modifikatsiyasi davomida, ularga rak hujayralarini fizik yoʻqotishdan tashqari, boshqa muhim xususiyatlar kiritish imkoni ham borligi aniqlandi. Masalan, viruslar hujayraga, ularni dorivor moddalarga sezgirligini oshiruvchi gen olib kelib kiritishi mumkin. Xatarli shishga spetsifik boʻlgan viruslarni fluoressent boʻyoqlar yoki radioaktiv izotoplar bilan belgilash yoki ajratish mumkin. “Nishonlangan” viruslar organizmga tushganida xatarli shish saqlagan hujayra bilan bogʻlanadi. Viruslar bilan nishonlangan shish hujayralarni organda yengil aniqlash mumkin boʻladi.
Irsiy anomaliyani korreksiya qilishda foydalaniladigan “sun’iy viruslar”. Koʻplab irsiy kasalliklar har xil gen mutatsiyalar orqali chaqiriladi. Ularga gemofiliya, daltonizm, fenilketonuriya va boshqalar kiradi. Ba’zi-bir irsiy kasalliklarni davolashda viruslardan foydalanish mumkin ekanligi ma’lum. Bunday sun’iy viruslar, oʻzlarini genlarini xoʻjayin- hujayra genomiga kiritish imkoniyatiga ega. Bu joyda yangi kiritilgan genlar chegaralangan vaqt davomida faoliyat koʻrsatadi. Yangi genlar organizmda irsiy kasalliklarni rivojlanishiga sabab boʻlgan, oʻzgargan genlarni almashtirishlari kerak. Ammo, viruslarni odamni yangi (normal) genlari bilan “jihozlash” muammosi oddiy boʻlmadi. Bu muammoni yechish uchun olimlar, gen injenerligi usulidan foydalandilar, ya’ni virusni irsiy apparatiga, odamni normal genini kiritishni ta’minlash kerak boʻlgan.
Oʻzbekiston sogʻliqni saqlash vazirligi «Tana a’zolari, tgʻqimalari va inson hujayralari transplantatsiyasi tgʻgʻrisida»gi qonun loyihasini ishlab chiqdi. Hujjat normativ-huquqiy aktlarni muhokama qilish portaliga joylashtirilgan.
Loyihada inson a’zolari, tgʻqimalari va hujayralarining olinishi, tayyorlanishi, saqlanishi, yuborilishi va transplantatsiyasi faqat sogʻliqni saqlash vazirligining tegishli ruxsatnomasiga ega davlat sogʻliqni saqlash muassasalari tomonidan amalga oshirilishi belgilab qgʻyilgan.Inson reproduksiyasi bilan bogʻliq a’zo, tgʻqima va hujayralar, shu jumladan, reproduktiv tgʻqimalar, ulardan foydalanish, qon yoki uning komponentlari hamda ulardan foydalanish bilan bogʻliq faoliyati ushbu qonun nazoratida amalga oshiriladi.Tana a’zolari va tgʻqimalari kgʻchirilishi faqat boshqa tibbiy vositalar retsepiyent hayotining saqlab qolinishi kafolatlamasagina qgʻllanilishi belgilangan.Shuningdek, retsepiyent 18 yoshga tgʻlmagan yoki ish faoliyatiga layoqatli deb topilmagan bgʻlsa, transplantatsiya qonuniy vakilning roziligi bilan amalga oshiriladi. Donorning tana a’zosini berishga majburlash taqiqlanadi.Bundan tashqari, tana a’zolari, tgʻqima va hujayralari boshqalar uchun xavfli kasalliklarga chalingan donorga tegishli a’zolarning kgʻchirilishi taqiqlanadi. Jismoniy va yuridik shaxslar tana a’zolarini kgʻchirish sohasida shartnomalar tuzishi man etiladi.Shu gʻrinda, donor va retsepiyent haqidagi ma’lumotlar shifokor siri bgʻlib, oshkor etilishiga ygʻl qoʻyilmaydi.
|
| |
