НЕ-ИЛИ
ilgagi 0 xolatda (
a
);
НЕ-ИЛИ
ilgagi 1
xolatda (
б
);
НЕ-ИЛИ
funksiyasining haqiqat jadvali (
в
).
2.10-rasm. Sinxron SR va D-ilgaklar.
2.11-rasm. D-trigger. 2.12-rasm. D-ilgaklar va D-triggerlar.
57
2.13-rasm. 8-razryadli registr (mikrosxemasi).
Tezkor va doimiy xotira qurilmalari.
Ko‘rib chiqilgan xotiralarning
barcha xillari bitta umumiy xususiyatga ega: ularda axborotni ham yozish,
ham o‘qish ikoniyatlarini mavjud. Bunday xotira
tezkor xotira qurilmasi
(TXQ)
deb ataladi
(Random Access Memory – RAM
, rus tilida -
оперативное запоминающее устройство - ОЗУ
)
. Tezkor xotira
qurilmasining ikki xili mavjud:
1.Statik TXQ
(Static RAM - SRAM).
Bu xildagi xotira D-triggerlar
asosida quriladi. Statik TXQsida axborot, unga manba ulangan vaqt
davomida saqlanadi: bu vaqtning davomiyligi - sekundlarga, minutlarga,
soatlarga va kunlarga ham teng bo‘lishi mumkin. Statik TXQ juda tez
ishlaydi, unga murojaat qilish vaqti bir necha nanosekundlarga teng
bo‘lishi mumkin. Shu sababli statik TXQ, ko‘pincha ikkinchi sath kesh-
xotirasi sifatida ishlatilmoqda.
2.Dinamik TXQ
(Dynamic RAM - DRAM).
Bu xildagi xotirani
qurishda triggerlar ishlatilmaydi. Dinamik TXQ tranzistorlar va juda kichik
kondensatorlardan qurilgan, yacheykalar to‘plamidan iborat bo‘ladi.
Kondensatorlar zaryadlangan va zaryadlanmagan holatlarda bo‘lishi
mumkin, bu hol 1 va 0 ni saqlash imkonini beradi. Kondensatorda zaryad
yo‘qolishi mumkin bo‘lganligi sababli, bu xildagi xotirada ma’lumotlar
yo‘qolib ketmasligi uchun har bir bit, vaqti-vaqti bilan qayta zaryadlanib
58
turishi kerak bo‘ladi. Dinamik TXQda bir bit axborotni saqlash uchun 1-ta
tranzistor va 1-ta kondensator kerak bo‘ladi.
2.14-rasm. 4-ta 3 razryadli so‘zni saqlay oladigan xotiraning
mantiqiy blok-sxemasi.
59
2.15-rasm. Xotira mikrosxemalari.
4 Mbit xajmli xotirani tashkil qilishning ikki xil yo‘li.
Statik TXQda esa bir bit axborotni saqlash uchun kamida 6-ta
tranzistor kerak bo‘ladi. Shuning uchun asosiy xotira deyarli har doim
dinamik TXQ asosida quriladi. Dinamik TXQ, statik TXQga nisbatan
ancha sekin ishlaydi. Dinamik TXQning bir necha xillari mavjud:
-
FPM (Fast Page Mode)
– tezkor sahifalar rejimiga ega dinamik
xotira (rus tilida - быстрый постраничный режим);
-
EDO (Extended Data Output)
– ulanish nuqtalarining imkoniyatlari
kengaytirilgan dinamik xotira – (rus tilida – память с расширенными
возможностями вывода);
-
DRAM, SDRAM (Synchronous RAM)
– sinxron dinamik TXQlari
(rus tilida - синхронное динамическое ОЗУ);
-
DDR (Double Data Rate)
– ma’lumotlarni ikki karra tez uzata
oluvchi (rus tilida - передача данных с двойной скоростью).
|
