532
o‘rganiladigon mavzuga tayyorlanishida juda kata ahamiyatga ega ekanligi
takidlaydilar.
Tug‘ilganidan boshlab yoshgacha bo‘lgan darda, yani bolaning aqliy
qobilyatlari jadal rivojlanayotgan davrda o‘yin juda
muhim ekanligini alohida
uqtiradilar
O‘yin-inson o‘zligini namoyon qilishi uning takomillashuvi, usulidir. U
maktabgacha yoshdagi bolalar hayotining asosini tashkil qiladi. O‘yinda shaxsdagi
mavjud barcha jihatlar ishga tushadi. Bola harakat qiladi, gapiradi, o‘ylaydi, o‘yin
davrida bolaning xayoli,
xotirasi faol ishlaydi, ta`sirchanlik va iroda sifatlari
namoyon bo‘ladi.
O‘yin bolalikning hamrohi.
O‘yin muhimdir. Bolaga yo‘naltirilganmaktabgacha ta’lim muassasasi. Joan
Moyer, 1999.
Akademik muvaffiqiyatga erishish uchun qilinayotgan siquv va bugungi
bolalarning o‘yinga bo‘lgan ehtiyoji ortib ketdi.
Degan ikkita xato tushuncha
maktabgacha ta’lim muassasalarida “boshlang‘ich ko‘nikmalar”ga qat’iy urg‘u
berilishiga sabab bo‘ldi. Ilk davrlardagi rivojlanishining asosiy manbai o‘yin
xisoblanadi bolaning mukammal rivojlanishi o‘yin orqali amalga oshiriladi. O‘yin
bolaning ilm o‘rganish jarayonida, ayniqsa intelektual o‘sishida bugungi kunda
eng
muhim vositachi qolmoqda, ayniqsa maktabgacha ta’lim muassasalarida.
Buning ustiga eng so‘ngi ilmiy tekshuruvlar o‘yin orqali o‘rganilmagan bilim tez
yoddan ko‘tarilgani tasdiqlaydi. O‘yin nafaqat materiallar va jihozlardan
foydalanishdan tashkil topgan balki sovodxonlik
va fikrlar xilma-xilligini
shakllantirishda foydalaniladigon so‘zlar va fikrlardan iborat. Bundan tashqari
o‘yin muommo yechishko‘nikmasini shakllantirishga undab ijodkorligini
rivojlantiradi. Ijtimoiy va hissiy rivojlanishlar ham o‘yin orqali amalga oshiriladi,
o‘yin umumiy rivojlanishni ta’minlaydi, faollashtiradi.
533
Lawrence Frankning (1964) fikrlari bugundi kungacha o‘z
axamiyatini
yo‘qotmagan: “bolami mustaqillik bilan tanishtirishga undaydigon, mustaqil
o‘rganishga yo‘naltiradigon va dunyoni faol kashf qilishga chorlaydigon o‘yin
konsepsiyasi bolaning umumiy rivojlanishini kafolatlaydi… bu ta’lim
tizimining
qadriyatlarimizni va shaxsning mukammal rivojlanishga qo‘ahmoqchi bo‘lgan
g‘ayratimizning tarjimasidir.”(73-bet)
Maktabgacha ta’lim muassasasi tarbiyachilari soha mutaxassislarining quyidagi
gaplariga qo‘shilyaptilar: bolaga yo‘naltirilgan mashg‘ulotlar, bolaning har
tomonlama yani to‘rtta kategoriyasining hammasini qamrab olishi zarur.
