Turar-joy guruhlari - turarjoy majmuasining dastlabki elementi.
U bolalar bog‘chasi yoki dastlabki xizmat ko‘rsatish tashkilotlari
biriktirilgan bir qancha turar-uylar guruhidan iborat. Uning tarkibiga
ushbu yerda yashovchi aholi foydalanadigan ko‘kalamzorlashtirilgan
hudud ham kiradi. Turar-joy guruhining hududi 5 ga dan oshmasligi
kerak (14-15-rasm).
28
M ik ro tu m a n u h c g a ra la n
T u ra r jo y c h e g a ra la ri
14-rasm. Turar-joy tum anining kichik tum anlar va turar-joy
guruhlariga taqsim lanish bosqichlari.
15-rasm. K ichik tum anlarda joylashtiriladigan turar-joy
guruhlari.
29
16-rasm . S hah arda tu rar-jo y tum anlarin in g shakllanishiga
m isollar: a - turar-joy tumanlari aniq loyihaviy chegaraga ega;
b - turar-joy tumanlari vaqti-vaqti bilan xizmat ko‘rsatuvchi
markazlaming aniq tartibli sistemasi sifatida shakllanadi;
d - turar-joy tumanlari muntazam xizmat ko‘rsatuvchi
markazlaming ta’sir hududi sifatidashakllanadi.
Magistrallar oralig'i hududi
- magistral ko‘chalar bilan
chegaralangan hudud. Aholi yashash joylarida ko‘chalar va ommaviy
yo‘lovchilar transporti tarmog‘ini shakllantirishning asosiy masalasi
bu qulay transport xizmati va aholi hayoti uchun xavfsiz bo‘lgan
sharoitni yaratishdir. Shu maqsadda piyodalar ixtiyoriga berilgan,
transportdan holi bo‘lgan keng turar-joy maydonlari yaratiladi. Bu
30
magistral ko‘cha va yo‘llar transport turini tashkil etadi. Uning
yacheykalarida aholi yashash joylarining rejaviy elementlari
magist
rallar oralig'i hududi
shakllantiriladi, ularda turar-joy va jamoat
binolarining majmualari joylashtiriladi. Ko‘cha-yo‘l turlari aholi
yashash joylarining magistrallar oralig‘i hududi rejaviy chegaralari
bo‘lib xizmat qiladi.
Magistrallar oralig‘i hududlarining oichamlari, jamoat transporti
qatnaydigan va ularning bekatlari joylashgan magistral ko‘chalar
turlari, zichligi, ular oralig‘idagi masofalar aholining eng yaqin
transport bekatiga piyoda borishi uchun belgilangan vaqt miqdoridan
kelib chiqqan holda aniqlanadi. Eng uzoqda joylashgan turar-joy
binosidan transport bekatiga piyoda kelish uchun sarf qilinadigan vaqt
7-8 daqiqadan oshmasligi belgilangan. Transport bekatlari oralig‘i
350-500 m dan va ulardan eng uzoq joylashgan turar-joy binosiga
bo‘lgan masofa 500 m dan oshmasligi belgilangan. Bunda aholi
harakatlarining asosiy yo‘nalishi bo‘yicha boruvchi parallel ko‘chalar
oralig‘i 600-800 m, ikkinchi darajali yo‘nalishlar bo‘yicha boruvchi
ko'chalar oralig‘i
1000-1200 m bo‘lishi mumkin. Magistral
ko‘chalaming bunday oraliqlarida magistrallar oralig‘i hududlarining
maydonlari 60-100 ga, magistrallar zichligi esa 2.5-2.0 km/km2 ni
tashkil etadi..
Bunday
magistrallar oralig‘i hududlari ichida aholi yashash
joylarining tarkibiy elementlari bo‘lgan turar-joy tumanlari va kichik
tumanlar (mikrorayonlar) joylashtiriladi. Turar-joy tumani va kichik
tumanlar - bu turar-joy binolari, aholi har kuni hamda kunora
foydalanadigan xizmat ko'rsatish tashkilotlaridan iboratdir.
Rejaviy tuman
- bir qancha ming aholisi bo‘lgan yirik, katta
shaharlar va aglomeratsiyalaming eng yirik hududiy birligi
hisoblanadi. Uning tarkibiga bir qancha turar-joy tumanlari kiradi.
Rejaviy
tumanlaming
o‘lchamlari
va
strukturasi
shahaming
o'lchamlari va strukturasidan kelib chiqadi va 2-4 ming ga maydonni
egallashi mumkin.
Shahaming oMchamlari va umumiy rejaviy strukturasidan kelib
chiqqan holda yashash hududi bir yoki bir necha rejaviy tumanlardan
shakllanishi mumkin.
31
|
