Konstitutsiyaning yangi tahririga asosan:
Inson bilan davlat organlarining o‘zaro munosabatlarida
yuzaga keladigan
qonunchilikdagi barcha ziddiyatlar va noaniqliklar inson foydasiga talqin etiladi
.
Ijtimoiy munosabatlar cheksiz shakllarga ega, ularni normativ-huquqiy hujjatlarda
to‘liq kodifikatsiya qilib chiqish amalda imkonsiz.
Endilikda, qonunchilikda aniq belgilab qo‘yilmagan masalalarda ziddiyat yuzaga
kelsa, masala
davlat emas, inson foydasiga hal etiladi.
Bundan tashqari, turli hujjatlarni yuritishda davlat organlari tomonidan xato-
kamchilik o‘tgan taqdirda, masalan pensiya tayinlashda tegishli hujjatlar bazadan
topilmay, noaniqlik yuzaga kelganida ham vaziyat fuqaro foydasiga hal etilishi
kerak.
5. Inson huquqlari ijtimoiy axloq va jamoat tartibini saqlash maqsadida
cheklanishi mumkin
Huquq va erkinliklarning cheklanishi masalasi avvalgi konstitutsiyada quyidagi
ikkita norma bilan tartibga solingan edi:
Insonning konstitutsiya va qonunlarda mustahkamlab qo‘yilgan huquq va
erkinliklari daxlsizdir hamda ulardan sud qarorisiz mahrum etishga yoki ularni
cheklab qo‘yishga hech kim haqli emas.
Fuqarolar o‘z huquq va erkinliklarini amalga oshirishda boshqa shaxslarning,
davlat va jamiyatning qonuniy manfaatlari, huquqlari va
erkinliklariga putur
yetkazmasliklari shart.
Konstitutsiyaning yangi tahririda yuqoridagi ikkita norma deyarli o‘zgarishsiz
saqlab qolindi. Shu bilan birga, quyidagicha yangi norma qo‘shildi:
Insonning huquq va erkinliklari faqat qonunga muvofiq va faqat konstitutsiyaviy
tuzumni, aholining sog‘lig‘ini, ijtimoiy axloqni, boshqa shaxslarning huquq va
erkinliklarini himoya qilish, jamoat xavfsizligini hamda jamoat tartibini ta’minlash
maqsadida zarur bo‘lgan doirada cheklanishi mumkin.
Huquqlar cheklanishiga doir bu me’yorlar, yangi konstitutsiyaning boshqa bir
moddasiga asosan, so‘z erkinligi huquqiga ham tegishli. Ya’ni axborot izlash, olish
va tarqatish huquqi faqat konstitutsiyaviy tuzumni, aholi sog‘lig‘ini, ijtimoiy
axloqni, boshqa shaxslarning huquqlari va erkinliklarini himoya qilish, jamoat
xavfsizligi va tartibini ta’minlash, davlat sirlari yoki qonun bilan qo‘riqlanadigan
boshqa sirning oshkor etilishiga yo‘l qo‘ymaslik maqsadida cheklanishi mumkin.
Ta’kidlash lozim, “ijtimoiy axloq” tushunchasi O‘zbekiston qonunchiligiga hali
kiritilmagan. Ushbu tushuncha hamda mazkur modda bo‘yicha
inson huquqlari
“jamoat tartibini ta’minlash maqsadida” cheklanishi bo‘yicha vakolatli organning
huquqiy sharhiga zarurat bor. Huquqlar ta’minlanishi bilan ijtimoiy axloq va
jamoat tartibini saqlash o‘rtasidagi oltin o‘rtalik aniq belgilab qo‘yilishi kerak. Shu
bilan birga, yuqorida aytganimizdek, konstitutsiyaga
binoan endilikda barcha
noaniqliklar inson foydasiga hal etiladi.
Shu o‘rinda, namoyishlarga oid moddani ham eslatib o‘tish o‘rinli. Bu modda
avvalgi holida, o‘zgarishlarsiz saqlab qolindi:
Fuqarolar o‘z ijtimoiy faolliklarini O‘zbekiston Respublikasi qonunlariga muvofiq
mitinglar, yig‘ilishlar va namoyishlar shaklida amalga oshirish huquqiga ega.
Hokimiyat organlari faqat xavfsizlik nuqtai nazaridangina
bunday tadbirlar
o‘tkazilishini to‘xtatish yoki taqiqlash huquqiga ega
.
