|
Awqatlani’w ha’m ishimlikler ishiw ta’rtibi
|
| bet | 76/88 | | Sana | 13.05.2024 | | Hajmi | 1,61 Mb. | | #229494 |
Bog'liq DeneAwqatlani’w ha’m ishimlikler ishiw ta’rtibi. Insan fizikali’q ha’m aqi’li’y ha’reketlerden keyin ha’m de wo’siwi ha’m rawajlani’wi’ ushi’n sarplag’an quwatti’ tiklew ushi’n awqatlanadi’. Organizmnin’ quwatli’li’qqa bolg’an za’ru’rligi jasi’na qarap, zatlar almasi’wi’ da’rejesine, ji’l ma’wsimine, klimati’na qarap boladi’. Fizikali’q shi’ni’g’i’wlar qanshelli tez wori’nlansa, quwat ta sonshelli ko’p sarplanadi’. Sonnan woqi’wshi’lar organizmi bir ku’nde 2800—2900 kiloka- loriyag’a za’ru’rlik sezedi. Awqatti’n’ qurami’ beloklar, maylar, uglevodlar, vitaminler, duzlar ha’m suwdan ibarat boladi’. Awqat jag’i’mli’, ishtey menen jeytug’i’n ha’m jaqsi’ sin’e- tug’i’n wo’nimlerden tayarlani’wi’ kerek.
Uglevodlar — tiykarg’i’ quwat payda yetiwshi zatlar boli’p yesaplanadi’. Wolar bulshi’q yetler jumi’si’, ju’rek ha’m nerv xi’zmeti ushi’n ju’da’ za’ru’r. Uglevodlar tiykari’nan, azi’q-awqatlarda, wo’simlikler qurami’nda, ma’selen, nanda, da’nlerde, qumshekerde, kartoshkada, miywe ha’m pali’z wo’nimlerde bar. Sol sebepli, mazali’ zatlar, varenie ha’m qumsheker ko’p qollani’lsa, zatlar almasi’wi’ buzi’li’p, adam semirip ketiwi mu’mkin , Sonday-aq, azi’q-awqatlarda ug- levod jetispese, wonda adam quwatsi’zlani’p jumi’s xi’zmeti pa’seyedi , Usi’lardan kelip shi’g’i’p, paydalani’latug’i’n na’rseler quwatli’li’g’i’na qaray normada boli’wi’ tiyis.
Beloklar — organizmnin’ barli’q ag’zalari’ni’n’ kletka- lari’n tiklewde tiykarg’i’ zat. Wolar organizmde jetispese wo’siw ha’m rawajlani’w to’menleydi, tu’rli keselliklerge qarsi’li’q ko’rsetiwi, aqi’li’y ha’m fizikali’q iskerligi to’menleydi. Wo’siw ha’m rawajlani’w da’wirinde organizmnin’ be- lokqa bolg’an talabi’ ko’birek seziledi. Sol da’wirde go’sh, bali’q, ma’yek, si’rlar ko’birek paydalani’lsa, maqsetke muwapi’q boladi’. Beloklar noqat (gorox), soya, lobiyalarda da ko’birek boladi’. Demek, sport penen shug’i’llani’wshi’lar shug’i’llanbaytug’i’nlarg’a qarag’anda belok ha’m uglevodlar ko’p bolg’an wo’nimlerdi ko’birek paydalani’wi’ kerek.
|
| |
