|
Ku’nnin’ birinshi yari’mi’nda woqi’ytug’i’nlar ushi’n belgilengen ku’n ta’rtibi
|
| bet | 72/88 | | Sana | 13.05.2024 | | Hajmi | 1,61 Mb. | | #229494 |
Bog'liq DeneKu’nnin’ birinshi yari’mi’nda woqi’ytug’i’nlar ushi’n belgilengen ku’n ta’rtibi
|
5-6-klasslar
|
Woyani’w, wori’ndi’ ji’ynaw
|
7.00—7.10
|
Azang’i’ gimnastika
|
7.10—7.20
|
Suw vannasi’ (juwi’ni’w, kiyiniw)
|
7.20—7.30
|
Azang’i’ awqatlani’w
|
7.30—7.45
|
Mektepke bari’w
|
7.45—8.00
|
Mektepte boli’w
|
8.00—13.30
|
Mektepten qayti’w
|
13.30—13.40
|
Tu’slik awqat
|
14.00—14.30
|
Dem ali’w
|
qa’lewine qarap
|
Ashi’q hawada boli’w (seyil yetiw, woyi’nlar woynaw)
|
qa’lewine qarap
|
Dene shi’ni’g’i’wlari’ menen wo’z betinshe shug’i’llani’w
|
14.30—17.00
|
Sabaqlardi’ wori’nlaw (ha’r qaysi’ pa’nge 30—35 minut, arada 5—10 minut ta’nepis)
|
17.00—19.00
|
Keshki awqat ha’m qa’lewine qaray shug’i’llani’w (kitaplar woqi’w, teleko’rsetiw, tamashalaw, u’y jumi’slari’na ja’rdem beriw)
|
19.00—20.30
|
Uyqi’g’a tayarlani’w (kiyimlerdi taqlaw)
|
20.30—21.00
|
Uyqi’g’a jati’w
|
21.00—7.00
|
Ku’nnin’ yekinshi yari’mi’nda woqi’ytug’i’nlar ushi’n belgilengen ku’n ta’rtibi
|
5—6-klasslar
|
Woyani’w, wori’ndi’ ji’ynaw
|
7.00—7.05
|
Azang’i’ gimnastika
|
7.05—7.20
|
Suw vannasi’ (juwi’ni’w, kiyiniw)
|
7.20—7.30
|
Azang’i’ awqatlani’w
|
7.30—7.50
|
Sabaqlardi’ wori’nlaw (ha’r qaysi’ pa’nge 30—35 minut, arada 5 — 10 minut ta’nepis
|
8.30—10.30
|
Dene shi’ni’g’i’wlari’ menen wo’z betinshe shug’i’llani’w
|
11.30—13.00
|
Tu’slik awqat
|
13.00—13.30
|
Dem ali’w
|
qa’lewine qarap
|
Ashi’q hawada boli’w (seyil yetiw, woyi’nlar woynaw)
|
qa’lewine qarap
|
Mektepke bari’w
|
13.30—13.45
|
Mektepte boli’w
|
13.45—19.00
|
Mektepten qayti’w
|
19.00—19.30
|
Keshki awqat ha’m qa’lewine qaray shug’i’llani’w (kitaplar woqi’w, teleko’rsetiw tamashalaw, u’y jumi’slari’na ja’rdem beriw)
|
19.30—20.30
|
Uyqi’g’a tayarlani’w (kiyimlerdi taqlaw)
|
20.30—21.00
|
Uyqi’g’a jati’w
|
21.0—7.00
|
Uyqi’ — ku’n ta’rtibinin’ aji’ralmas bo’legi boli’p, uyqi’ waqti’nda barli’q dene ag’zalari’ dem aladi’, wo’zine kele- di ha’m qayta ku’shke toladi’. Uyqi’si’zli’q nerv sistemasi’ ha’m woni’n’ toqi’malari’na ta’sir ko’rsetip , woni’n’ xi’z- metin bosan’lasti’radi’, organizmnin’ qorg’ani’w funkciya- lari’n bosasti’ri’p jiberedi. Uyqi’ bolsa nerv kletkalari’ni’n’ azi’qlani’wi’na ja’rdem beredi, sharshawdi’ jog’altadi’, key- inirek ja’ne jumi’s iskerligin dawam yettiriw ushi’n ku’sh- quwatti’ tikleydi.
10 — 12 jastag’i’ balalar 10 — 10,5 saat dawami’nda uyqi’lawi’ kerek. Uyqi’g’a jati’w ushi’n yen’ jaqsi’ waqi’t bul
den 23 ke shekem. Woqi’w da’wirinde, shi’ni’g’i’w ha’m jari’slarg’a tayarli’q waqti’nda ko’birek uyqi’law kerek. Tez uyqi’lap qali’w ha’m de qani’g’i’p uyqi’law ushi’n keshki waqi’t seyil yetip , ashi’q hawada 30 — 40 minut boli’wdi’n’ paydasi’ u’lken. Bunnan ti’sqari’, uyqi’dan aldi’n bo’lmeni samallati’p yamasa aynalardi’ yamasa kishkene a’ynekti ashi’q qaldi’ri’w ja’ne de paydali’ boli’p tabi’ladi’. Ku’ndizgi uyqi’ da paydali’, biraq buni’ ha’r kim wo’zi
sheshkeni maqul, sebebi ku’ndizgi uyqi’dan keyin keshki uyqi’ buzi’li’wi’ mu’mkin. Ku’n boyi’ ha’rekette boli’p sharshag’an bolsan’i’z, uyqi’g’a ha’r ku’ngiden 1—2 saat al- di’n jati’wdi’ usi’ni’s yetemiz. Jari’stan aldi’n ayi’ri’m sportshi’lardi’n’ uyqi’si’ buzi’ladi’, sebebi wolardi’ sport ushi’rasi’wi’ aldi’ ta’shwishi ha’m woni’n’ na’tiyjeleri ti’ni’shsi’zlandi’radi’. Ku’n ta’rtibinen u’nemli paydalani’w ha’m gigienali’q qag’i’ydalarg’a a’mel yetiw bolsa bunday kewilsizliklerdin’ aldi’n aladi’.
Jeke gigiena. Jeke gigiena tiykari’nda azadali’q ha’m woni’ saqlaw ha’m de bekkemlew jatadi’. Yendi, bug’an qashannan kirisiledi? Bul balali’q da’wirinen baslanadi’ dep ayti’lsa, qa’te bolmaydi’. Ma’selen, azanda awi’z bosli’g’i’n, tislerdi tazalaw, awqattan aldi’n qollardi’ juwi’w, kiyim kiyiw. Jeke gigienani’n’ basqa qag’i’yda ha’m normalari’ ku’n ta’rtibinde, miynet ha’m dem ali’wdi’ na’wbetlestirip turi’wda, deneni ku’tiw, gewdeni shi’ni’qti’ri’w, uyqi’ni’n’ normada boli’wi’nda, awqatlani’w, bas kiyim, ayaq kiyimge qarawda, turmi’sti’n’ basqa basqi’shlari’nda wori’n aladi’ ha’m de woqi’w , ta’rbiya procesinde u’yrenilip bari’ladi’.
Gigienag’a tiyisli za’ru’r bilimlerdi qanshelli umti’li’w- shi’li’q ha’m sabi’r-qanaat penen u’yrenip barsaq , turmi’- si’mi’z sonshelli jetilisken, qi’zi’qli’ ha’m mazmunli’ boli’p baradi’. Dene, shash, ti’rnaq, tisler ha’m awi’z bosli’qlari’ni’n’ tazali’g’i’ — bul salamatli’qti’n’ kepilligi boli’p tabi’ladi’.
145
Terini ku’tiw. Terinin’ funkciyalari’ ko’p. Wol da’slep organizmdi qorg’aw, qala berse, ishki ag’zalari’na tu’rli zatlar, mikroblar kiriwinin’ aldi’n ali’wshi’ ha’m de hawa almasi’- wi’ni’n’ usi’li’ boli’p tabi’ladi’. Terinin’ ju’da’ mayda qan tami’rlari’ hawani’n’ yamasa suwdi’n’ temperaturasi’ i’ssi’ waqti’nda ken’eyip, suwi’qta tarayi’p, terlew arqali’ si’rtqa shi’g’i’wi’n ta’miyinlep turadi’. Teri qatlami’nda may be- zleri boladi’, sol sebepli woni’n’ a’tirapi’ kirleydi. Sonda kirlegen teri ko’p ta’repten wo’zin qorg’aw funkciyasi’n ha’lsiretedi. Teri jaraqatlang’anda, kesilgende mikroblar teri qabati’na teren’irek kirip baradi’, bunnan bolsa tu’rli teri
— T. S. Usmonxujayev ha’m t.b.
kesellikleri kelip shi’g’adi’, Demek, terini jaqsi’ ku’tiw , ha’r bir adamni’n’ turaqli’ di’qqat-itibari’nda boli’wi’ kerek.
Ha’r ku’ni suw ha’m sabi’n menen juwi’ni’wdi’, ha’jetxanag’a barg’annan keyin, awqatlani’w aldi’nan qoli’n’i’zdi’ a’lbette sabi’nlap juwi’wdi’ umi’tpan’. Qoldi’ si’pi’rg’anda da asi’qpaw lazi’m. Ha’r ku’ni (a’sirese, sport shi’ni’g’i’wlari’nan keyin) dush qabi’l yetiw mu’mkinshiligi bolsa, paydalani’n’. Sonday-aq, ha’ptede bir ma’rte monshag’a bari’wdi’, ishki kiyimlerin’izdi almasti’ri’p ali’wdi’ a’detlenin’. Uyqi’g’a jati’wdan aldi’n ayaqlardi’ juwi’p jati’w — bul yen’ jaqsi’ a’det, bul tek ayaqti’ jag’i’m- si’z iyislerden tazalaydi’, ba’lkim wo’z-wo’zinen shi’ni’qti’ri’w wo’zgesheligi ko’rinip turadi’ , Ayaqqa jip baypaq kiyilse, wol i’g’alli’qti’ tez de wo’zine tarti’p aladi’ ha’m hawani’ jaqsi’ wo’tkeredi.
Shashti’ ku’tiw. Buni’n’ ushi’n shashti’ ha’ptede bir ma’rte juwi’w, yeger qurg’aq bolsa, 10 ku’nde bir ma’rte juwi’w mu’mkin. Sog’an muwapi’q, shashti’ sabi’n yamasa shampunda juwsa boladi’. Shash ha’dden ti’sqari’ qurg’aq boli’p ketpewi lazi’m. Wol bir ma’rte sabi’nlap, i’ssi’raq suwda jaqsi’lap juwi’ladi’. Shashti’ jaqsi’lap qurg’atqannan keyin, tarawdi’ usi’nami’z. Wol bastan aqi’ri’na — uzi’ni’na taralg’ani’ maqul. Shashti’ iri tisli taraq penen bir ku’nde bir neshe ma’rte taraw mu’mkin. Shashti’ tarawda massajlay- tug’i’n arnawli’ massaj shyotkasi’nan paydalani’w mu’mkin.
|
| |
