|
Gultoj yoki tojbarglar to’plami
|
| bet | 44/91 | | Sana | 15.01.2024 | | Hajmi | 426,29 Kb. | | #137797 |
Bog'liq portal.guldu.uz-Botanika (3)Gultoj yoki tojbarglar to’plami gulqo’rg’onning ichki qavatida joylashib, turli ranglarda bo’ladi. Odatda gultojning kattaligi gul kattaligiga to’g’ri keladi. Gultojlar ham tojbarglarning qo’shilib o’sgan yoki o’smaganligiga qarab tutashbargli va tutashmagangultojlarga ajratiladi. Gultojlar turli shakllarda uchraydi.
Gulqo’rg’onning bor–yo’qligi, uning tuzilishiga ko’ra gullar quyidagi xillarga bo’linadi:
–gaploxlamid (oddiy gulqo’rg’onli) gullar (magnoliya, lolalar, piyozgullilar, boychechak, marvaridgul, sho’ra, lavlagi, nasha, otkuloq va h.k.);
–diploxlamid (qo’sh gulqo’rg’onli) gullar (gulli o’simliklarning juda ko’pchiligi bunday gullarga ega):
–apoxlamid (qo’rg’onsiz) gullar (tol, momiqgul, qiyoq o’t va boshqalar)
Gulqo’rg’onning asosiy funksiyasi gulning markaziy qismida joylashgan changchi va urug’chini tashqi muhit ta’sirlaridan himoya qilishdir. Bundan tashqari, gul ochilgandan keyin gultoj hasharotlarni jalb qilish vazifasini ijro etadi.
Gul qismlarining, gul o’rnida joylanishga qarab gullar quyidagi xillarga ajratiladi :
-aktinomorf (to’g’ri) gul. Kosachabarg va tojbarglari bir xil shaklda va kattalikda bo’lib, bir xil masofada gul o’rnida joylashadi. Bu guldan teng qismlarga bo’ladigan bir nechta simmetriya tekisligi o’tkazish mumkin (M–n: qaramdoshlar, ra’noguldoshlar, loladosh, g’o’zadoshlar va h.k.)
-zigomorf (qiyshiq) gul. Kosachabarg va tojbarglari bir shaklda va kattalikda bo’lmaydi. Bu gullardan faqat bitta simmetrik yuza o’tkazish mumkin (M–n: dukkakdoshlar, labguldoshlar).
-asimmetrik (noto’g’ri) gul. Bunday gul shoyi gulda uchrab, undan birorta ham simmetrik tekislik o’tkazib bo’lmaydi.
Gul a’zolari gul o’rnida ma’lum tartibda joylashadi. Gulda gul a’zolari doira holda joylashgan bo’lsa, bunday gul siklik, agar spiral holda joylashsa atsiklik gul deyiladi. Gemitsiklik gullarda gul a’zolarning bir qismi spiral, ikkinchi qismi esa doira shaklida birikkan bo’ladi. Masalan ayiqtovon gullari ana shunday tuzilishga ega.
|
| |
