|
Tombop rangli sopol buyumlarBog'liq Pardozbop qurilish ashyolari. Qisimov E. 2005Tombop rangli sopol buyumlar. Tomlarni sopol buyumlar bilan yopish O‘zbekistonda ham rivojlangan
edi. Xozir ba’zi Yevropa davlatlarida tomlar 100% sopol buyumlar bilan yopiladi.
Cherepitsa eng arzon, chidamli sopol tom ashyosidir. U nam usulda tayyorlangan loy qorishmasini puxta
ishlab shtamplash yo‘li bilan maxsus cherepitsa zichlovchi mashinada tayyorlanadi. Rangli cherepitsa olish
kerak bo‘lsa, loy qorishmasiga shisha sanoatida ishlatiladigan har xil sun’iy va tabiiy rang pigmentlar
qo‘shiladi. Qurilishda ariqchali qilib shtamplangan, lentasimon, tekis yuzali lentasimon va konkisimon
cherepitsalar ko‘p qo‘llanadi. Ammo, mo‘rtligi va juda qiya (30°C gacha) terilishi zarurligi, qo‘l mehnatining
ko‘pligi ularni qurilishda ko‘plab ishlatishga imkon bermaydi. Cherepitsaning mustahkamligi 70 MPa dan,
muzlashga chidamliligi esa 25 sikldan kam bo‘lmasligi kerak.
Cherepitsaning qalinligi aytarli katta bo‘lmaganligi sababli, xomashyo sifatida ishlatiladigan loy nihoyatda
mayin va unda zararli aralashmalardan kalsiy tuzlari bo‘lmasligi kerak.
Yirik zavodlarda cherepitsa tasmali zichlagich mashinalarda shtamplanadi. Revolver zichlagich soatiga
600—700 dona ariqchali cherepitsa tayyorlaydi. Cherepitsa xonali yoki tonnelli xumdonlarda 36 soat da-
vomida quritiladi va 40-45 soatda aylanma yoki tonnel xumdonlarda kuydiriladi. 1 m
2
tom yuzasiga to‘liq yo-
pilgan, suvga to‘yingan, shtamplangan cherepitsaning massasi 50 kg dan, tasmasimonniki 65 kg dan
oshmasligi lozim.
Cherepitsa tomga terilganida ular biri ikkinchisining ustiga yotqiziladi. Shu sababli tasmasimon tekis
cherepitsaning foydali yuzasi 55% dan oshmaydi. Tekis va shtamplangan ariqchasimon o‘yiqli cherepitsaning
foydali yuzasi 75—85% ni tashkil etadi. Cherepitsa chidamliligi bo‘yicha boshqa tombop ashyolardan ustun-
dir, uni 300 martagacha muzlatib va eritilganida ham buzilmaydi. Tomning 1 m
2
yuzasini qoplash uchun tekis
lentasimon cherepitsadan 40 dona, boshqa turlaridan 14—20 dona kerak bo‘ladi.
|
| |
