|
Ekologiya 11. Rom уоrм ато\. Л tos II кenт z 1: L
|
| bet | 15/119 | | Sana | 07.02.2024 | | Hajmi | 0,61 Mb. | | #152531 |
Bog'liq Ekologiya 11. Rom уоrм ато. Л tos II кenт z 1 L-fayllar.orgTuproq. Yeming g'ovak, unumdor yuza qatlami tuproq deyiladi. Tuproq ko'plaь mikroorganizm va hayvonlar uchun yashash muhiti
hisoЫanadi, shuningdek, unda o'simliklarning ildizlari va zamburug' laming iplari ildiz otadi. Tuproqda yashovchilar uchun uning tuzilishi,
kimyoviy tarkiЬi, namlik, oziq moddalaming mavjudligi Ьirinchi darajali omillar hisoЬlanadi.
33
Tuproqda turli o'simliklardan tashqari baktyeriyalar, zamburug'lar, sodda hayvonlar, chuvalchanglar, bv'g'im oyoqlilar va Ьoshqalar keng tarqalgan.
Havo. Atmosferadagi gazlar aralashmasi havo qatlamini tashkil etgan. Havo qatlamining balandligiga qarab, uni. g tarkiЬi va zichligi o'zgarib boradi. Havo, hayvon va organizmlar uchur1 nafaqat yashash, muhiti, balki ekologik omil sifatida ham ahamiyatlidir.
Havo-atmosferani tashkil etgan muhitning muhim omili. Uning
kimyoviy tarkiЬi yeming evolyutsiyasi jarayoni kechishida tashkil topgan. Havo tarkiblda 78,08 % azot, 20,95 % kislorod, 0,93 % argon, 0,03 % uglyerod ikki oksidi, 0,2 % boshqa gazlar aralashmalari, 2,6 % suv bug'lari mavjud. Hayvonlar uchun yashash muhitining asosiy ele menti-kislorod, yerda kislorod yaratuvchi yagona manba-yashil o'sim likdir. Кislorodni o'simlik fotosintez jarayonida ajratadi. Кislorodsiz yonish yo'q, metalni yeritib, ko'plab kimyoviy Ьirikmalarni sanoat yo'li Ьilan olib ham bo'lmaydi.
Ammo atmosferaning sanoat chiqindilari, transport vositalaridan
chiqqan zaharli gazlar Ьilan ifloslanishi havoda uglyerod dioksidi, syerovodorod, oltingugurt oksidi (IV}, azot oksidi, uglyerod oksidi (11) miqdorining ko'payishiga olib keladi. Bu esa atrof-muhit holatigagina emas, balki kishilar salomatligiga ham salЬiy tasir ko'rsatadi.
Nazorat savollari
Ekologik tizim deganda nimani tushunasiz?
Oziqlanishiga qarab organizmlar nechaga bo'linadi?
Oziqlanish zanjirini tushuntiring?
Ayerob organizmlar nima?
Anayerob organizmlar nima?
Ekologik valentlik deganda nimani tushunasiz?
Chegaralovchi ekologik omillar?
Minimum qonuni nimani Ьildiradi?
Suvga talaЬiga qarab o'simliklaming bo'linishi?
1О. Ekologik tizim?
Yer Ьiotasi nimani anglatadi?
Fotosintezlanuvchi organizmlami sanang?
TaЬiatdagi katta aylanishni tushuntirib byering?
Кichik modda aylanishi (Ьiogeokimyoviy)
Biokimyoviy sikl aylanishlarining vazifasi nimadan iborat?
34
Azotning taЬiatdagi aylanishini tariflang?
Atmosferadagi azot zahirasi qancha?
Fosfoming taЬiatda aylanishi azot aylanishidan nima Ьilan farq qiladi?
TaЬiiy ekotizimning klassifikatsiyalari?
|
| |
