|
BOB. ENERGIYA TURLARI, ENERGIYANI OLISH, O‘ZGARTIRISHBog'liq FFF4. BOB. ENERGIYA TURLARI, ENERGIYANI OLISH, O‘ZGARTIRISH
VA FOYDALANISH
4.1 Energiya va uning turlari. Elektr energiyaning afzalliklari
Energiya (grekcha energiya-harakat, faoliyat) umumiy harakat miqdori va
barcha materiya turlarini o‘zaro ta’siridan iborat. Bu ish bajarishga bo‘lgan
qobiliyatdir, ish esa obyektga fizik kuch (bosim yoki gravitatsiya) ta’sir etganda
bajariladi. Ish bu harakatdagi energiya.
Barcha mexanizmlarda ish bajarilganda energiya bir turdan ikkinchi turga
aylanadi. Lekin bunda bir tur energiyasini har qanday o‘zgarishida ham boshqasiga
nisbatan ko‘proq olish mumkin emas, chunki bu energiyaning saqlanish qonuniga
ziddir.
Energiyaning quyidagi turlari mavjud: mexanik, elektr, elektromagnit, issiqlik,
kimyoviy, atom (yadro ichki).
Xalqaro birlik tizimi (SI) da energiyani o‘lchash birligi sifatida 1 Joul (J) qabul
qilingan. 1 J=1 nyuton metrga (Nm) ekvivalentdir. Agarda hisob-kitoblar issiqlik,
biologik va energiyaning ko‘pchilik boshqa turlari bilan bog‘liq bo‘lsa, u holda
o‘lchov birligi sifatida sistemadan tashqari birlik qo‘llaniladi - kaloriya (kal) yoki
kilokaloriya (kkal), 1 kal=4.18 J. Elektr energiya Vatt∙soat (Vt∙s, kVt∙s, MVt∙s.) da
o‘lchanadi; 1 Vt∙s=3.6 MDj. Mexanik energiyani o‘lchashda 1kg·m qiymatdan
foydalaniladi, 1kg∙m=9.8Dj.
Elektr energiya energiyaning takomillashgan turidan biridir. Undan keng
ko‘lamda foydalanish quyidagi omillar bilan belgilanadi:
-resurslarning konlarida va suv manbalari yaqinida katta miqdorda olinishi
bilan.
4.2. Elektr stansiyalarning asosiy turlari va ularning tavsiflari
Birlamchi energiyani ikkilamchisiga o‘zgartirish, xususan elektrga aylantirish
o‘z nomida qaysi birlamchi energiya turi qanday ikkilamchi turga o‘zgartirilishini
ko‘rsatadigan stansiyalarda amalga oshiriladi.
IES-issiqlik elektr stansiya, issiqlik energiyasini elektrga o‘zgartiradi.
|
| |
