– jadval Dunyoda yillik energiya iste’moli Energiya shakli

Download 2,49 Mb. Pdf ko'rish
bet	4/81
Sana	20.01.2024
Hajmi	2,49 Mb.
	#142018

1 2 3 4 5 6 7 8 9 ... 81

Bog'liq
FFF

Ozuqa energiyasi.
Uylarni isitish va ovqat tayyorlash uchun issiqlik ko‘rinishidagi energiya.

1.1– jadval Dunyoda yillik energiya iste’moli
Energiya shakli
Miqdori, Mt
Manb’a
Insonlarni boqish va ish
hayvonlariga yem
650
Quyosh yorug‘ligi
(hozirda)
O‘tinlar
150
Quyosh yorug‘ligi
(o‘tgan zamonda)
Gidroelektrstansiyalar
100
Suv harakati
Ko‘mir, neft, gaz, torf
6600
Quyosh yorug‘ligi
(o‘tgan zamonda)
Shu bilan bir vaqtda insonlarni ozuqasi uchun har yili taxminan 400 Mt
energiya sarflanadi, shundan 40 Mtga yaqini foydali mehnatga aylanadi. Xo‘jalik
zururatlariga 800 Mt, jamiyat ishlab-chiqarishiga esa 1000 Mt energiya sarflanadi.
Shunday qilib 7500 Mt ni tashkil etuvchi yillik energiya iste’molidan 2200 Mt
foydali ravishda, qolgani esa issiqlik ko‘rinishida bekorga sarflanadi. Lekin hatto
2200/7500 Mt samaradorlik bilan ham insoniyat maqtana olmaydi, chunki yer
yuziga quyoshdan taralayotgan va yiliga 10000000 Mt ni tashkil etuvchi energiya
bu yerda hisobga olinmagan.
Tamaddunning rivojlanishida energiya hal etuvchi rol o‘ynadi. Energiya
iste’moli va axborotning to‘planishi, vaqt bo‘yicha taxminan bir xil xarakterdagi
o‘zgarishga ega, mahsulot ishlab-chiqarish hajmi va energiya sarfi orasida
mustahkam bog‘liqlik mavjud.
Energiya iste’molining o‘sishi ajablanarli darajada yuqori lekin shuning
natijasida, inson o‘z hayotining sezilarli katta qismini dam olishga, maorifga,
yaratuvchanlik faoliyatiga bag‘ishlashi mumkin bo‘ladi va natijada hozirda uzoq
umr ko‘rishga erishmoqda.
Biz energiyani zaruriy va bizga ishlash qobiliyatiga ega deb hisoblaymiz.
Jamiyatni energiya bilan ta’minlash quyidagilarga bo‘linadi, ya’ni: imoratlarni
isitish, harakatni ta’minlash, bizga zarur bo‘lgan mahsulotlarni ishlab-chiqarish, turli
mashina, mexanizm, asbob-uskunalarni ishlash qobilyatini ta’minlash, ovqat
tayyorlash, yoritish, hayot faoliyatini ta’minlash va boshqalar uchun zarurdir.
Energiyani qo‘llashning bu misollarini quyidagi uchta katta guruhlarga bo‘lish
mumkin:
a) Ozuqa energiyasi. U boshqa energiya turlariga nisbatan qimmatroqdir:
bug‘doy energiyasi (joul) qayta hisoblanganda, ko‘mirdan ancha qimmat. Ozuqa

tana haroratini ushlab turish uchun issiqlik, uning harakati uchun, aqliy va jismoniy
mehnatini amalga oshirishi uchun energiya beradi;
b) Uylarni isitish va ovqat tayyorlash uchun issiqlik ko‘rinishidagi
energiya. U turli iqlim sharoitlarida yashash va inson oziq ovqatini turlicha bo‘lishi
imkonini beradi;
v) Jamiyat ishlab-chiqarishini yuritishini ta’minlaydigan energiya. Bu
energiya tovar va xizmat ko‘rsatish, inson va yuklarni fazodagi shaxsiy harakati,

Download 2,49 Mb.

1 2 3 4 5 6 7 8 9 ... 81

Download 2,49 Mb.

Pdf ko'rish