– BOB. ENERGETIKA ENERGIYA TEJAMKORLIGI

Download 2,49 Mb. Pdf ko'rish
bet	8/81
Sana	20.01.2024
Hajmi	2,49 Mb.
	#142018

1 ... 4 5 6 7 8 9 10 11 ... 81

Bog'liq
FFF

2.1 jadval

2 – BOB. ENERGETIKA ENERGIYA TEJAMKORLIGI

2.1. Chet davlatlarning energiya tejash tajribasi
XX asrda bizning sayyoramiz davlatlari iqtisodiyotining jadallik bilan
rivojlanishi, issiqlik energetika resurslarini yanada ko‘p sarfini talab qildi. Yildan-
yilga neft, gaz va ko‘mir qazib chiqarish o‘sib bordi. Bir qaraganda ushbu manbalar
bitmas tuganmas bo‘lib-ko‘ringandek edi. 1973-1974 yillardagi energetika
taqchilligi, ko‘p mamlakatlarni muqobil energiya manbalaridan foydalanish
kerakligi to‘g‘risida o‘ylab ko‘rishga va issiqlik energetika resurslaridan tejab-
tergab foydalanishga majbur qildi, bu esa ko‘p davlatlarni o‘z-o‘zini energiya
resurslari bilan ta’minlash darajasini oshirdi (2.1-jadval). Lekin, hozirda barcha
yevropa davlatlari uchun energetika muammosi dolzarb bo‘lib qolmoqda, chunki
yevropaning ayrim davlatlarida o‘z resurslari bilan ta’minlash darajasi 20-50 % ni
tashkil etadi.
2.1 jadval. Ba’zi davlatlarda o‘z-o‘zini energiya resurslari bilan ta’minlash
dinamikasi, %
Davlat
1974 1980
1986
1992
1998
2004
2010
2016
Belgiya
8
14
28
23
20
22
23
27
Daniya
0
1
25
50
59
57
50
52
Fransiya
14
21
44
44
45
44
45
46
Germaniya
53
49
55
55
45
44
49
54
Buyuk Britaniya
48
94
95
97
96
95
97
94
Finlyandiya
16
27
37
37,2
44,1
41,6
42,2
43,7
Shvetsiya
21
33
55,2
61,8
62,6
64,4
61,8
59,2
Shveytsariya
21
32
38
39
40
39
39
38
Energiya tejamkorligi O‘zbekiston Respublikasi davlat siyosatining birinchi va
barcha xo‘jalik subyektlari faoliyatida ahamiyatli yo‘nalish bo‘lib kelmoqda.
Energiya tejamkorligining uchta asosiy yo‘nalishlari mavjud.
1. Yoqilg‘i va energiyadan oqilona foydalanish bo‘yicha kam sarfli tadbirlar,
bu ularning iste’molini 10-12 % ga qisqartirish imkonini beradi.
2. Katta kapital mablag‘lari talab qiladigan tadbirlarni tatbiq etish: energiya
tejovchi texnologiyalar, jarayonlar, apparatlar va jihozlar. Bu energiyaga bo‘lgan
talabni 25-30% ga kamaytirishga olib keladi.
3. Yalpi ichki mahsulot ishlab chiqarishda ko‘p energiya sarf qilmaydigan soha
ulushini oshirish bilan bog‘liq bo‘lgan iqtisodiyotni tuzilmaviy qayta qurish.

70-yillarda energetik inqirozdan so‘ng, g‘arb davlatlari katta energiya tejamlash
tadbirlarini amalga oshirish uchun, o‘z ichiga huquqiy va iqtisodiy qiziqtira oladigan
energiya tejamlash dasturini yaratdilar va bunda ular yoqilg‘i (asosan neft va neft
mahsulotlari) va energiya iqtisodiga zarur moliyaviy va mineral resurslarni
kiritdilar. Energiya tejamlash majmuasini amalga oshirish natijasida g‘arb davlatlari
va AQSH iqtisodiyoti, neft va neft mahsulotlari bilan ustuvor va ishonchli
ta’minlangani holda, gullab yashnamoqda. Masalan, bu asrda neft iste’mol qilish
AQSHda 65ga, Angliyada 20ga, GFRda 21ga, Fransiyada 30min.t. shartli yoqilg‘iga
pasaydi. Bu davrda AQSH va Gʻarbiy Yevropa mamlakatlari iqtisodiyoti,
energiyaresurslar iste’moli o‘smagan holda rivojlandi.
Rivojlangan mamlakatlardagi energiya tejash siyosatini o‘tkazish tajribasi
shuni ko‘rsatadiki, energiya tejashni uch ulkan yo‘nalishi mavjud [1,4,5].
Energiya tejamlash siyosatini amalga oshirishning boshlang‘ich bosqichi uchun
birinchi samarali, kichik sarfli yo‘nalish – bu yoqilg‘i va energiyadan foydalanishni
ratsionalizatsiyalashtirish. Iqtisodiy sarflar amalda bo‘lmagan, asosiy bosim,
iqtisodiy asoslarni yaratish bilan birga tashkillashtirish chorasi amalga oshirilib,
bunda yoqilg‘i hamda energiya ishlab-chiqaruvchilar va iste’molchilar energiya
tejamlashga safarbar etiladi.
Chet el tajribasining tahlili shuni ko‘rsatadiki, amalga oshirilayotgan energiya
tejash potensialining 50 dan to 70% birinchi navbatda tashkiliy tadbirlarga to‘g‘ri
keladi[2].

Download 2,49 Mb.

1 ... 4 5 6 7 8 9 10 11 ... 81

Download 2,49 Mb.

Pdf ko'rish