kommunikatsiyaning (aloqa yo‘li, fikr almashinish) barcha tizimlarini ishlash
qobiliyatini ushlab turishi uchun kerak. Bu energiyaning aholi jon boshiga bo‘lgan
sarfi, ozuqaga sarf etiladigan energiyadan sezilarli darajada yuqoridir.
1.2 Tiklanuvchi va tiklanmaydigan energetika resurslari Tabiiy resurslarni shu jumladan energetika resurslarini, o‘rganishda ularning
ilmiy tasnifi, ya’ni xomashyo, obyektlar va tabiiy muhit hodisalar yig‘indisini
funksional muhimlik belgilari bo‘yicha ajratish kerak.
Tabiiy resurslarning tasniflaridan biri – bu tugallanish belgisi bo‘lib, unga
muvofiq energetika resurslarini tugallanadigan va tugallanmaydiganlarga bo‘linadi
(1.1-rasm). O‘z navbatida, tugallanadiganlar tiklanuvchi va tiklanmaydigan bo‘lishi
mumkin. Tiklanuvchilarga tabiat (yer, o‘simliklar, hayvonlar va h.k.) tomonidan
tiklanadigan rusurslar kiradi, tiklanmaydiganlarga – ilgari tabiatda to‘plangan lekin,
yangi geologik sharoitlarda hosil bo‘lmaydigan resurslar (neft, ko‘mir va boshqa yer
osti zaxiralari) kiradi. Tugallanmaydiganlariga kosmik, iqlimiy, suv resurslari
kiradi.
Energiya resurslarining barcha turlaridan quyosh energiyasi muhim ahamiyatga
ega. Energiya resurslarining barcha turlari Quyosh energiyasini tabiiy o‘zgartirish
natijasidir. Ko‘mir, neft, tabiiy gaz, torf, yonuvchi tog‘ jinslari va o‘tinlar – bu
o‘simliklar tomonidan olingan va o‘zgartirilgan quyoshning nurli energiyasi
zaxiralaridir. Surat sintezi (fotosintez) reaksiyasi jarayonida atrof-muhitning
noorganik elementlaridan, ya’ni, suv (N
2
O) va karbonot angidrit gazi SO
2
lardan
quyosh nuri ta’sirida o‘simliklarda asosiy elementi uglerod (S) bo‘lgan organik
modda hosil bo‘ladi.
Million yillar o‘tgandan so‘ng, ma’lum geologik davrda, bosim va harorat
rejimi ta’sirida, qotib qolgan o‘simliklardan asosini oldin o‘simliklarda yig‘ilgan
uglerod tashkil etadigan organik energetik resurslar hosil bo‘ladi va bu yerga
tushayotgan quyosh energiyasining aniq miqdori natijasida amalga oshadi.
Suv energiyasi ham suvni bug‘lantiradigan va bug‘ni atmosferaning yuqori
qatlamlariga ko‘taradigan Quyosh energiyasi hisobiga hosil bo‘ladi.
Shamol, Quyosh tomonidan bizning planetamizni turli nuqtalarini turli harorat
hisobiga isitish natijasida hosil bo‘ladi. Bundan tashqari Quyoshning yer sathiga
to‘g‘ri keladigan bevosita nurlantirishi, katta energiya imkoniyatiga egadir.
