209
Tovarlar quyidagi mezonlari bo‗yicha alohida guruhlarga bo‗linadi:
maqsadli ko‗rsatkich bo‗yicha
bozor turiga ko‗ra
foydalanishga tayyorligiga ko‗ra
iste‘molchilar soniga qarab bo‗linadi.
Har bir xaridor o‗ziga yoqqan tovarni sotib oladi, iste‘molchilar
esa raqiblar
tovariga nisbatan ko‗proq ijtimoiy ehtiyojlariga mos keluvchilarini tanlashadi.
Shuning uchun raqobatbardoshlik (tanlangan bozorda tovarni sotish imkoniyati)ni
faqat raqiblar tovarni solishtirish orqali aniqlash mumkin. Raqobatbardoshlik
nisbiy tushuncha, aniq bozorga va unga kirish vaqtiga bog‗liqdir
Tovarning an‘anaviy yashash davrida quyidagi bosqichlar ajralib turadi.
ishlab chiqarish, kirib kelish, o‗sish, etuklik, to‗yinish, inkiroz (kasodlik).
Tovar strategiyasi istiqbol uchun ishlab chiqariladi va firmada mavjud tovar
miksni jalb etuvchanligini yaxshilash bo‗yicha 3 ta strategik yo‗nalishni o‗z ichiga
oladi: tovar innovatsiyasi, tovar variatsiyasi, tovar eliminatsiyasi.
Tovar innovatsiyasi strategiyasi yangi tovarni ishlab chiqarish va tatbiq etish
dasturini aniqlaydi. Biroq «yangi tovar» tushunchasini
turli talqinga ega va
takomillashtirishni asoslash sifatida ishlatiladi, mavjud tovarni yangilash uchun
ishlatiladi.
Mavjud nazariya va amaliyotda innovatsiya «yangilik kiritish» va «yangilik»
tushunchalari bilan sinonim hisoblanadi.
Bozor innovatsiyasi deganda mavjud mahsulot bo‗yicha yangi g‗oyani olish,
shuningdek yangi mahsulotlarni ishlab chiqish v bozorga chiqarish tushuniladi.
Tovar innovatsiyasi yangi tovarni ishlab chiqish va qo‗llashni ko‗zda tutadi va
amalga
oshirish
shakli
bo‗yicha
tovar
differensiatsiyasi
va
tovar
diversifikatsiyasiga bo‗linadi.
Brend - iqtisodiy ma‘noda tovar belgisidan ko‗ra kengroq tushunchadir.
Brend
ham moddiy, ham nomoddiy toifalar yig‗indisini aks ettiradi. Savdo
markasi- bitta sotuvchi yoki sotuvchilar guruhining tovarlari yoki xizmatlarini
identifikatsiya qilish va ularni raqobatchilarning tovarlari va xizmatlaridan ajratish
210
uchun mo‗ljallangan nom, atama, belgi, simvol,
rasm yoki ularning
uyg‗unlashuvidir.
