72
Metanli bijg‘ish boshqa bijg‘ish turlariga nisbatan keng tarqalgan tabiiy jarayondir. Bunga
sabab jarayonni
aerob
sharoitda ham o‘tishidir.
Bu quyidagicha o‘tadi
:
ko‘pgina organik birikmalarni yuzalarida yupqa qobiq hosil
bo‘ladi, ichida esa metanli bijg‘ish jarayoni uchun zarur bo‘lgan anaerob sharoit tashkil
bo‘ladi. Bunday substratlarga barcha xildagi o‘simlik materiallari, jumladan qarigan va
chiriyotgan ko‘p yillik va bir yillik o‘simliklar, hayvon biomassalari ham kiradi.
Metanli bijg‘ish uchun istiqbolli mahsulotlarga ayniqsa, qishloq xo‘jalik chiqindilari,
xususan, o‘simlik, mikrobiologiya sanoati chiqindilari, suv o‘tlarining biomassalari va oziq-
ovqat hamda engil sanoat chiqindilari va boshqalar kiradi. Mana shulardan kelib chiqqan holda
metanogenezning ahamiyati nafaqat noan’anaviy
energiya ishlab chiqarishni, balki sanitariya-
ekologiya muammolarini hal qilish bilan ham bog‘liqdir.
Ammo, metanli bijg‘ish jarayonini foydasi shular bilan chegaralanmaydi. Bijg‘igan
biomassa (metan saqlamagan) yuqori sifatli bioo‘g‘it ham bo‘lib xizmat qiladi. Masalan, go‘ngni
aerob sharoitda parchalanganda uning tarkibidagi 50% azot yo‘qoladi (issiqlik chiqishi bilan
birga), ammo o‘sha go‘ngni metanogenez orqali parchalanganda (anaerob shaoritda) uning
tarkibidagi barcha azot biomassada to‘planib, o‘simlik uchun engil singdiriladigan holatga
o‘tadi. Bundan tashqari anaerob sharoitda yig‘ilgan biomassa tuproqning unumdorligini tiklovchi
gumus moddasiga ham boydir. Metanogenez mahsulotlaridan kompleks
foydalanish nafaqat
samarali, balki yuqori rentabelli hisoblanadi.
