43
amfibolli, piroksenli, granatli va boshqa gneys turlari bo’ladi.
Rangi kul rang-pushti,
kulrang-sarg’ish bo’ladi. Ular slanestsimon va yo’l-yo’l teksturali bo’ladi. Zichligi 1,8-
2,4 g/sm
3
, mustahkamligi 100-270 MPa . Har qanday inshoot va imoratlarga mustahkam
asos bo’la oladi va qurilish xom ashyosi sifatida keng ishlatiladi.
Slanestlar –cho’kindi hamda magmatik jinslarga katta bosim va temperatura ta’sir
etganda hosil bo’ladi. Ular slanestsimon (varaqsimon) yoki yo’l-yo’l teksturali bo’lib,
yupqa qatlamlardan iborat. Qatlamlar bir-biridan oson ajraladi. Mineral tarkibiga qarab
slyudali, xloridli, tal’kli, gilli, kremniyli, temirli slanestlar bo’ladi.
Slanestlar qurilish xom ashyosi sifatida ishlatiladi. Masalan, tal’kli slanestlar
o’tga chidamli g’ishtlar
tayyorlashda, slyudali slanestlar issiqlik o’tkazmaydigan xom
ashyo sifatida, fillitli
slanestlar shifer sanoatida, gilli slanestlar esa stement ishlab
chiqarishda ishlatiladi.
Shunday konlarga Qarachatir, Navoi kabi gilli slanest konlari
misol bo’ladi.
Rogoviklar –kantaktli metamorfizm jarayoni natijasida hosil bo’ladi. Jins, massiv
teksturali bo’lib, juda mustahkamdir (siqilishga qarshiligi 130-150 MPa )
va juda kam
g’ovaklidir. Bu tog’ jinslar juda kam tarqalgan.
Kvarstitlar –asosan kvarstli qumtoshning metamorfizm jarayoniga duch
kelishidan paydo bo’ladi. Kvarstitlar juda zich va mustahkam bo’lib, 350
MPa quch
bilan siqilishga chidash beradi. Tarkibidagi aralashmalarga qarab oq, kulrang, pushti,
qizil rangli bo’lishi mumkin. Kvarstitlar qurilishda qoplovchi toshlar sifatida ishlatiladi.
Marmartosh – kristallangan jins bo’lib, asosan ohaktosh
yoki dalomitlarning
o’zgarishidan hosil bo’ladi. Marmatoshlar mayda, o’rta va yirik donali kristalli turlarga
bo’linadi. Toza marmartosh oq, grafit va ko’mirsimon moddalar aralashgan bo’lsa,
sarik, pushti, qizil, qora rangli bo’ladi. Marmartoshning
mustahkamligi uni tashkil
etuvchi zarrachalarning zichligi va yirik maydaligiga bog`liq bo’lib, u 50-120 MPa
bosimga chidaydi.
Marmartosh konlari O`zbekistonda keng tarqalgan bo’lib, bu konlar o’zining
sifatli marmari bilan O`zbekiston tashqarisida ham ma’lumdir. Bularga G’azalkent,
Oqtosh, Miroqi, G’ozg’on, Nurota va boshqa konlar kiradi.
